شاید بسیاری از افراد با عارضه خون در مدفوع روبرو شده باشند. مشاهده خون در مدفوع می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود و خبر از یک بیماری در ناحیه گوارش بدهد. این مشکل می تواند ناشی از یک بیماری در دستگاه گوارش فوقانی یا تحتانی باشد. بسیاری مواقع خون در مدفوع میزان کمی دارد و تنها با آزمایش تشخیص‌اش امکان پذیر است اما برخی مواقع میزان آن به حدی است که می تواند رنگ مدفوع را تیره کند. در این وضعیت مدفوع خونی می تواند نشان دهنده یک بیماری جدی در بدن فرد باشد. در این مقاله به علل مشاهده خون در مدفوع و دلایل آن خواهیم پرداخت.
انواع خون در مدفوع
بیماری های مختلف می توانند باعث ایجاد خون در مدفوع شوند. مدفوع خونی به دو دسته زیر تقسیم بندی می شود:
ملنا (مدفوع سیاه رنگ)
در این نوع، خونریزی داخلی دستگاه گوارش باعث می شود که مدفوع سیاه رنگ و قیری شود و از طرفی بوی نامطبوعی بگیرد. این خونریزی نشان می‌دهد که دستگاه گوارش فوقانی یعنی معده و یا روده کوچک دچار مشکل و خونریزی شده اند. برای تولید ملنا به حدود 14 ساعت زمان نیاز است.
هماتوشزی
این خونریزی نشان می دهد که مشکلاتی در دستگاه گوارش تحتانی یعنی روده ها و مقعد ایجاد شده است. رنگ خون در این حالت معمولاً روشن و سرخ رنگ می باشد زیرا خونریزی یا در روده بزرگ که نسبتاً نزدیک مقعد قرار دارد رخ داده و یا در مقعد و این مسئله باعث می شود خون تیره نشود.
علاوه بر موارد بالا، خون در مدفوع مخفی نیز وجود دارد که با چشم دیده نمی شود و برای تشخیص آن به بررسی آزمایشگاهی نیاز است.
مشاهده خون در مدفوع و دلایل آن
بر اساس انواع خون در مدفوع می توان بیماری هایی را که باعث این عارضه می شوند تقسیم بندی کرد:
بیماری های مسبب خونریزی هماتوشزی
این خونریزی در قسمت تحتانی دستگاه گوارش و روده بزرگ رخ می دهد و می تواند ناشی از بیماری های زیر باشد:
هموروئید یا بواسیر
بواسیر از جمله بیماری های شایع در ناحیه مقعد است که می تواند باعث مشاهده خون در مدفوع شود. بر اثر این بیماری رگ های دیواره رکتوم و مقعد دچار تورم و التهاب می شوند. عامل این بیماری ایجاد فشار زیاد در هنگام دفع به ناحیه مقعد است. بیمار می تواند علاوه بر مشاهده خون در مدفوع علائم دیگری همچون درد، خارش و سوزش را نیز تجربه کند. اگر بیماری بواسیر دارید با لیزر بواسیر می‌توانید به راحتی آن را درمان کنید.
شقاق مقعدی
بر اثر بیماری شقاق مقعدی نیز ممکن است خون در مدفوع دیده شود. شقاق یا فیشر به دلیل ترک خوردن دیواره مقعد به وجود می آید. زمانی که فرد به دلایلی همچون یبوست و یا اسهال به عضلات مقعد خود فشار زیادی وارد می کند ممکن است زخمی در این ناحیه ایجاد شود و باعث بروز علائمی همچون خونریزی از ناحیه مقعد، درد، سوزش و خارش گردد. درمان شقاق با لیزر یکی از ترفندهای پرکاربرد برای درمان شقاق است.
دیورتیکولیت
این بیماری در ناحیه روده بزرگ رخ می دهد و بر اثر آن کیسه های کوچکی در دیواره داخلی روده بزرگ به وجود می آیند. فرد مبتلا زمانی که از مواد غذایی کمی تیز همچون تخمه با پوست استفاده می کند این کیسه ها دچار آسیب می شوند و خونریزی آنها یکی از دلایل وجود خون در مدفوع است.
آبسه
زمانیکه غدد موجود در ناحیه مقعد به دلیل عفونت و چرک مسدود شوند بیماری آبسه پری آنال رخ می دهد. اگر این بیماری در زمان مناسب درمان نشود می تواند باعث مشاهده خون در مدفوع گردد.
فیستول
در اثر درمان نشدن آبسه، فیستول ایجاد می شود که یک اتصال میان دیواره روده با مقعد ایجاد می کند. بر اثر این بیماری عفونت رخ می دهد و زخم می تواند در هنگام اجابت مزاج دچار خونریزی شود.
سرطان روده بزرگ
این بیماری نیز می تواند یکی از دلایل وجود خون در مدفوع باشد. در این بیماری دیواره روده بزرگ توسط تومورهای سرطانی درگیر شده و در بیشتر موارد تا زمان پیشرفت بیماری علائمی دیده نمی شود.
آنژیو دیسپلازی
زمانی که رگ های دستگاه گوارش بزرگ و متورم شوند ممکن است دچار خونریزی شده و این خون با مواد غذایی در حال هضم مخلوط و باعث مشاهده خون در مدفوع گردد.
پولیپ روده
این بیماری بیشتر در افراد بالای 50 سال رخ می دهد. پولیپ ها زائده هایی هستند که بر دیواره روده بزرگ به وجود می آیند. این پولیپ ها در بیشتر موارد خطرناک نیستند اما می توانند به غده های سرطانی تبدیل شوند که در آن صورت خطراتی در بر دارند. پولیپ های خوش خیم و بدخیم می‌توانند یکی از دلایل مشاهده خون در مدفوع باشند.
بیماری التهاب روده
این بیماری یکی از علل اصلی دیده شدن خون در مدفوع است. بر اثر این عارضه بخش داخلی روده دچار التهاب می شود. در موارد شدیدتر این التهاب به لایه های درونی روده نیز سرایت می کند و حتی می تواند تمام دستگاه گوارش فرد را دچار این مشکل سازد. در برخی از افراد التهاب روده باعث خونریزی داخلی روده و خونی شدن مدفوع می شود.
بیماری های مسبب خونریزی نوع ملنا
برخی مواقع خونریزی در بخش فوقانی دستگاه گوارش می تواند عامل آغشته شدن خون با مدفوع شود. از جمله بیماری هایی که در این ناحیه رخ می دهند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
زخم معده یا مری
اگر خون مدفوع شما تیره رنگ است و یا خون مخفی در آن دیده می شود ممکن است ناشی از زخم مری و معده باشد. در واقع خون ناشی از زخم مری، زخم معده یا زخم اثنی عشر زمانیکه با مواد غذایی ترکیب می شوند باعث تیره شدن مدفوع می شوند.
واریس مری
جالب است بدانید که بیماری واریس ممکن است در مری نیز رخ دهد و باعث متورم و درهم پیچیده شدن عروق این ناحیه گردد. واریس مری و یا در موارد بسیار نادر پارگی مری یکی از دلایل وجود خون در مدفوع است.
ورم معده
گاستریت یا ورم معده به التهاب دیواره معده، تحریک یا فرسایش پوشش داخلی معده گفته می شود. ورم معده می تواند به شکل ناگهانی و حاد رخ دهد یا اینکه فرد به شکل مزمن درگیر آن باشد. این بیماری انواع مختلفی دارد و علائمی همچون معده درد، نفخ شکم، سوزش معده، استفراغ و مدفوع خونی از جمله علائم آن هستند.
سرطان معده
از جمله دیگر بیماری هایی که می تواند در سیستم گوارش فوقانی رخ دهد و باعث مشاهده خون در مدفوع شود سرطان معده است. زمانی که سلول های سرطانی در پوشش داخلی معده رشد کنند این بیماری رخ می دهد. این سرطان معمولاً هیچگونه علائم اولیه ای از خود نشان نمی دهد و تا زمانیکه به دیگر بخش های بدن سرایت نکرده تشخیص داده نمی شود.
سندرم مالوری ویس
برخی مواقع عق زدن های شدید می تواند باعث یک پارگی به طول 1 تا 4 سانتی متر در نزدیکی محل اتصال مری به معده شود و در نتیجه رنگ مدفوع را تیره رنگ نماید.
چگونه خون در مدفوع تشخیص داده می شود؟
اگر دچار علائمی هستید و یا به شکل واضح خون در مدفوع خود مشاهده کرده‌اید پزشکان روش‌های متعددی را برای تشخیص این مسئله به شما پیشنهاد می دهند. از روش های زیر برای تشخیص خون در مدفوع استفاده می شود:
آزمایش مدفوع
یکی از آزمایش های بسیار رایج برای تشخیص خون در مدفوع، آزمایش خون مخفی در مدفوع است. این آزمایش زمانی پیشنهاد می شود که خون در مدفوع با چشمان غیرمسلح قابل مشاهده نیست. در واقع این آزمایش تنها نشان می دهد که خون در مدفوع وجود دارد اما نمی تواند علت یکی از دلایل وجود خون در مدفوع بروز آن را مشخص کند.
آندوسکوپی
اگر پزشک احساس کند که خونریزی مربوط به بخش فوقانی دستگاه گوارش است آزمایش آندوسکوپی را پیشنهاد می دهد. در این آزمایش یک لوله انعطاف پذیر که یک دوربین کوچک در انتهایش وجود دارد از طریق دهان وارد مری می شود و سپس به معده و دوازدهه می رسد. با کمک این آزمایش پزشک به راحتی می تواند متوجه شود که خونریزی در کجا اتفاق می افتد.
کولونوسکوپی
یکی دیگر از روش های بسیار دقیق برای تشخیص خون در مدفوع، آزمایش کولونوسکوپی است که برای بررسی دستگاه گوارش تحتانی یعنی روده بزرگ به کار می رود. کولونوسکوپ دارای یک دوربین است و از طریق مقعد وارد کولون شده و آن را بررسی می کند.
انتروسکوپی
این روش برای بررسی مشکلات احتمالی در روده کوچک استفاده می شود. فرد مبتلا یک کپسول را که حاوی دوربین کوچکی است می بلعد و در حین عبور کپسول از دستگاه گوارش تصاویر به صفحه نمایش ویدیویی منتقل می شوند. به این ترتیب پزشک می‌تواند علت خونریزی در روده کوچک را متوجه شود.
تصویربرداری رادیونوکلئید
در این روش ماده رادیواکتیو به رگ تزریق شده و سپس با استفاده از یک دوربین، تصویر گردش خون در دستگاه گوارش مورد بررسی قرار می گیرد تا محل خونریزی کشف گردد.
آیا مشاهده خون در مدفوع می تواند ناشی از استرس باشد؟
بسیاری از افراد ممکن است تصور کنند که استرس می‌تواند باعث ایجاد خون در مدفوع شود. سلامت روان بر روی جسم اثر مستقیم دارد و استرس می‌تواند مشکلات و بیماری های بسیاری را در بدن ایجاد نماید. یکی از بخش هایی که استرس اثر مستقیم روی آن دارد دستگاه گوارش است. استرس می‌تواند باعث اسهال، استفراغ و حرکات غیرطبیعی روده شود اما نقشی در خونریزی مقعدی ندارد. به همین دلیل پس از مشاهده خون در مدفوع در گام اول باید علل جدی‌تر مورد بررسی قرار گیرند و اگر بیمار دچار مشکل خاصی نبود می‌توان به مورد استرس توجه کرد.
سخن پایانی
یکی از عارضه هایی که می‌تواند در سیستم گوارش رخ دهد مشاهده خون در مدفوع است. خون در مدفوع به دو نوع هماتوشزی و ملنا تقسیم می شود. در نوع اول خونریزی رنگ روشن و تازه ای دارد و ناشی از مشکلی در سیستم تحتانی گوارشی می باشد. در نوع ملنا خونریزی باعث تیره و قیری شدن مدفوع می شود و می تواند نشان دهنده یک بیماری در سیستم فوقانی گوارش باشد. گاهی مشاهده خون در مدفوع ناشی از بیماری های نه چندان جدی همچون بواسیر، شقاق، آبسه و ... است اما گاهی علت آن می‌تواند بیماری های جدی تری همچون پولیپ های سرطانی یا سرطان معده و روده باشد. به همین دلیل بسیار مهم است که پس از مشاهده خون در مدفوع به پزشک مراجعه نمایید تا با آزمایش های لازم علت این عارضه مشخص شود و درمان لازم آغاز گردد.
منبع:
