فیستول مقعدی چیست؟

فیستول مقعدی از عارضه‌های ناخوشایند و دردناک است که می‌تواند به شدت وضعیت سلامتی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری به وجود آمدن یک تونل یا مسیر غیرطبیعی بین انتهای روده و پوست اطراف مقعد اشاره دارد. معمولاً این مشکل به دنبال عفونت یا آبسه‌ای که به درستی درمان نشده، شکل می‌گیرد. زمانی که چرک ناشی از آبسه از طریق این مسیر به بیرون نشت کند، فیستول ایجاد می‌شود. یکی از نشانه‌های بارز این عارضه، ترشح مداوم مایعات بدبو از ناحیه مقعد است.

اما فیستول تنها یک مشکل جسمی نیست؛ این عارضه می‌تواند از نظر روانی نیز فشار زیادی به فرد وارد کند. بسیاری از بیماران به دلیل شرم یا ترس از درمان، مراجعه به پزشک را به تعویق می‌اندازند که این موضوع می‌تواند وضعیت‌شان را وخیم‌تر کند. اگر شما هم با علائم فیستول مقعدی مواجه هستید، نگران نباشید. در ادامه می‌توانید اطلاعات مفیدی را درباره این بیماری کسب کنید که به شما کمک می‌کند تا به زندگی عادی خود بازگردید.

فیستول مقعدی چه شکلی است؟

فیستول مقعدی در واقع نقطه‌ای است که به یک تونل داخلی مرتبط می‌شود و ممکن است با عفونت یا آبسه در ارتباط باشد. وقتی این ناحیه را لمس می‌کنید، می‌توانید ترشحاتی مانند چرک، خون یا حتی ذرات مدفوع را از آن خارج ببینید.

بعضی از فیستول‌ها ممکن است در طول زمان بسته شوند، اما در حالی که تونل داخلی همچنان باقی بماند، می‌تواند باعث بروز درد و تورم شود. این وضعیت می‌تواند بسیار ناخوشایند باشد و در نهایت، هنگامی که فشار به آن افزایش یابد، دوباره باز شود و ترشحات از آن خارج شوند. اگر با چنین مشکلی مواجه هستید، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید تا درمان مناسب انجام شود.

An anal fistula looks like a hole in the skin near your anus. The hole is actually the outermost portion of the tunnel, which connects to the abscess inside. منبع

فیستول مقعدی مانند سوراخی در پوست نزدیک مقعد به نظر می‌رسد. این سوراخ در واقع بیرونی‌ترین قسمت تونل است که به آبسه داخلی متصل می‌شود.

علائم فیستول مقعدی

فیستول مقعدی می‌تواند با علائم ناخوشایند و آزاردهنده‌ای همراه باشد. شایع‌ترین علائم این عارضه به شرح زیر است:

• درد مقعد: این درد معمولاً شدید و ضربان‌دار است و ممکن است هنگام اجابت مزاج، نشستن یا سرفه کردن بیشتر احساس شود. همچنین، ناحیه باسن ممکن است به لمس حساس باشد.
• تورم و قرمزی: التهاب در داخل یا اطراف مقعد می‌تواند نشان‌دهنده عفونت فعال (سلولیت) باشد.
• ترشح مایع: ممکن است از ناحیه اطراف مقعد مایعاتی مانند چرک، مدفوع یا خون خارج شود که معمولاً بوی ناخوشایندی دارد.
• ترشح مداوم: ترشحات شدید و مداوم با بوی بسیار نامطبوع از دیگر نشانه‌های این بیماری است.
• وجود مسیرهای پیچیده: ممکن است در پوست نواحی اطراف فیستول، مسیرهای پیچیده و شاخه‌دار مشاهده کنید.
• درد حتی در حالت استراحت: درد ممکن است حتی زمانی که در حال استراحت هستید نیز ادامه داشته باشد.
• بی‌اختیاری مدفوع: برخی افراد ممکن است دچار بی‌اختیاری مدفوع یا نشت گاز شوند.
• التهاب مکرر: عفونت‌های مکرر در ناحیه نشیمنگاه و تغییر رنگ و سفتی پوست اطراف فیستول نیز از دیگر علائم شایع است.
   

اگر با یکی از این علائم مواجه هستید، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید.

علت ایجاد فیستول مقعدی

فیستول معمولاً به دنبال التهاب، آبسه یا عفونت درمان‌نشده شکل می‌گیرد. مهم‌ترین علت این مشکل، انسداد غدد مقعدی و تجمع چرک در بافت‌های اطراف است. زمانی که بدن قادر به تخلیه این عفونت نباشد، مسیرهای غیرطبیعی برای خروج چرک ایجاد می‌شود. علل رایج شکل‌گیری فیستول عبارتند از:

• آبسه مقعدی درمان‌نشده: این عارضه می‌تواند به عنوان پیش‌زمینه‌ای برای شکل‌گیری فیستول عمل کند.
• بیماری‌های التهابی روده: بیماری‌هایی مانند کرون یا کولیت می‌توانند زمینه‌ساز ایجاد این عارضه باشند.
• جراحی‌های ناحیه لگن و مقعد: عمل‌های جراحی قبلی در این ناحیه می‌توانند به بروز فیستول منجر شوند.
• عفونت‌های خاص: عفونت‌هایی مانند سل و انواع خاصی از سرطان نیز می‌توانند عامل ایجاد فیستول باشند.
• عفونت‌های مقاربتی مقعدی: این نوع عفونت‌ها می‌توانند به شکل‌گیری فیستول کمک کنند.
• سابقه جراحی یا پرتودرمانی: افرادی که سابقه جراحی یا پرتودرمانی در ناحیه مقعد دارند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
• نقص ایمنی: افرادی که دارای نقص ایمنی هستند یا به عفونت‌های مکرر مبتلا می‌شوند، بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند.
   

در نهایت، مهم است که به عوامل روانی نیز توجه شود، زیرا سرکوب احساسات ممکن است در بروز مشکلات جسمی تأثیرگذار باشد.

عوارض ناشی از فیستول

درمان نشدن فیستول می‌تواند منجر به بروز عوارض جدی و گاهی دائمی شود. این عوارض نه‌تنها جسمی، بلکه روانی نیز هستند و می‌توانند وضعیت سلامتی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهند. در ادامه، به شایع‌ترین عوارض ناشی از فیستول اشاره می‌کنیم:

• عفونت مداوم: فیستول‌های ناشی از عفونت ممکن است عفونت را ادامه دهند و باعث ایجاد آبسه‌های جدید و درد مجدد شوند.
• گسترش فیستول: فیستول‌های مزمن می‌توانند در جهات جدید گسترش یابند و کانال‌ها و دهانه‌های جدیدی ایجاد کنند که درمان آن‌ها دشوارتر می‌شود.
• سرطان: فیستول‌های قدیمی که سال‌ها وجود دارند، ممکن است به سرطان مقعد منجر شوند. التهاب مزمن از عوامل خطر شناخته‌شده برای سرطان است.
• درد مزمن: درد مداوم و طولانی‌مدت می‌تواند به یکی از عوارض اصلی تبدیل شود و زندگی روزمره را مختل کند.
• بی‌اختیاری: برخی بیماران ممکن است دچار بی‌اختیاری گاز و مدفوع شوند.
• زخم‌های باز و بدبو: این زخم‌ها می‌توانند موجب ناراحتی و عفونت‌های مکرر شوند.
• مشکلات جنسی و روانی: عوارض روانی مانند استرس و اضطراب می‌تواند زندگی اجتماعی فرد را تحت تأثیر قرار دهد.
• نیاز به جراحی‌های مکرر: برخی بیماران ممکن است به چندین نوبت جراحی نیاز پیدا کنند.
• اختلال در روابط اجتماعی: عوارض جسمی و روانی می‌تواند باعث انزوا و کاهش تعاملات اجتماعی شود.

بنابراین، مهم است که به درمان فیستول توجه ویژه‌ای شود و از درمان‌های خانگی بدون نظارت پزشک پرهیز شود.

چگونگی تشخیص بیماری فیستول مقعدی

تشخیص بیماری فیستول مقعدی نیازمند یک ارزیابی دقیق و جامع از سوی پزشک متخصص است. در مرحله اول، معاینه بالینی انجام می‌شود تا علائم ظاهری فیستول و وضعیت ناحیه مقعد بررسی شود. در صورتی که مسیر فیستول پیچیده باشد، پزشک از روش‌های تصویربرداری پیشرفته استفاده می‌کند.

روش‌های رایج برای تشخیص بیماری فیستول شامل موارد زیر است:

• ام‌آر‌آی (MRI) لگن: این روش به پزشک کمک می‌کند تا عمق و ساختار دقیق مسیر فیستول را بررسی کند.
• سونوگرافی اندوآنال: این تکنیک برای مشاهده ناحیه مقعد و تشخیص فیستول‌های داخلی مفید است.
• فیستوگرافی با تزریق ماده حاجب: در این روش، رنگ کنتراست به مجرای فیستول تزریق می‌شود تا بتوان مسیر آن را در تصاویر مشاهده کرد.
• سی‌تی‌اسکن شکم و لگن: این تصویربرداری می‌تواند به شناسایی عفونت‌ها و عوارض دیگر کمک کند.
• کولونوسکوپی: در صورت نیاز، این روش به بررسی روده بزرگ و ناحیه مقعد کمک می‌کند.
• معاینه فیزیکی ناحیه مقعد: این مرحله اولیه برای ارزیابی سریع و ابتدایی وضعیت فیستول انجام می‌شود.

روش‌ های درمان فیستول مقعدی

روش‌های درمان فیستول مقعدی با توجه به نوع و شدت آن متغیر است. هدف از درمان، بسته شدن کامل مسیر فیستول بدون آسیب به عضلات کف لگن و عملکرد اسفنکتر است. در ادامه به چند روش رایج اشاره می‌کنیم:

• فیستولوتومی: این روش شامل باز کردن کامل مسیر فیستول برای از بین بردن عفونت و ترمیم مجرا از داخل است و به‌طور کلی برای فیستول‌های سطحی مناسب است.
• درمان دارویی و آنتی‌بیوتیک‌ها: برای کنترل عفونت، به ویژه قبل از عمل جراحی، آنتی‌بیوتیک‌ها تجویز می‌شوند. این روش به تنهایی کافی نیست، اما مکمل خوبی است.
• جراحی استومی: در موارد شدید، ممکن است نیاز به منحرف‌کردن مسیر مدفوع از مقعد باشد تا ناحیه درگیر کاملاً ترمیم شود.
• استفاده از ستون فیستول: در این روش، از نخ پزشکی مخصوصی برای تخلیه تدریجی عفونت استفاده می‌شود، که به بسته شدن مسیر بدون آسیب به عضلات کمک می‌کند.
• روش لیفت (LIFT): این روش به‌گونه‌ای طراحی شده که مسیر داخلی فیستول را بدون آسیب به عضلات اسفنکتر شناسایی و ببندد.
• لیزر درمانی فیستول: با استفاده از پرتو لیزر، مسیر فیستول بسته می‌شود بدون نیاز به برش باز، که منجر به درد کمتر و دوره نقاهت کوتاه‌تر می‌شود.
• جراحی فلپ پیشرفته (Advancement Flap): در این روش، بافت آسیب‌دیده بریده می‌شود و با فلپی از بافت سالم پوشانده می‌شود که برای فیستول‌های پیچیده استفاده می‌شود.
• مدیریت تغذیه و مراقبت از زخم: تغذیه مناسب و مراقبت از ناحیه فیستول نیز می‌تواند به بهبود و پیشگیری از عفونت‌های مجدد کمک کند.

سخن پایانی

فیستول مقعدی، می‌تواند به سرعت وضعیت سلامتی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری اگر به‌موقع درمان نشود، نه تنها بر سلامت جسمی، بلکه بر جنبه‌های روانی نیز اثرگذار است. لذا شناخت علائم اولیه و پیگیری آن‌ها اهمیت زیادی دارد. مراجعه سریع به پزشک و انتخاب روش درمان مناسب از جمله اقداماتی است که می‌تواند از پیشرفت بیماری و عوارض ناشی از آن جلوگیری کند.

همچنین، درمان فیستول نیازمند توجه ویژه به نوع و شدت عارضه است، بنابراین نباید در انتخاب کلینیک درمانی و پزشک متخصص سهل‌انگاری کرد. یک کلینیک معتبر با پزشکان باتجربه می‌تواند به شما کمک کند تا با کمترین عوارض و بیشترین کیفیت، این مشکل را برطرف کنید. بنابراین، اگر با علائم فیستول مقعدی مواجه هستید، اهمیت دارد که به یک کلینیک خوب مراجعه کنید تا تحت نظر پزشکان متخصص قرار بگیرید.