آشنایی با انواع بیماری های نشیمنگاهی یا مقعدی

نشیمنگاه یا مقعد انسان نقطه حساسی از بدن محسوب می شود زیرا فشار انسان در حال نشستن همواره بر روی این ناحیه است و از طرفی مواد زائد به شکل مدفوع از ناحیه نشیمنگاه یا مقعدی خارج می شوند. با توجه به موارد گفته شده این ناحیه می تواند در معرض انواع بیماری های نشیمنگاهی یا مقعدی باشد.

این بیماری ها حتی اگر بسیار کوچک و نه چندان شدید باشند می توانند فرد را دچار مشکلات و دردهای بسیاری کنند زیرا هم در هنگام دفع و هم با نشستن، بر روی عارضه فشار وارد می شود. به همین دلیل آشنایی با انواع بیماری های نشیمنگاهی و مقعدی برای افراد لازم است تا با دیدن علائم هرچه سریعتر برای درمان اقدام نمایند. در این مقاله به بیماری های مقعدی نشیمنگاهی خواهیم پرداخت.

به چه بیماری هایی مقعدی گفته می شود؟

به بیماری هایی که در لبه مقعد یا اطراف ناحیه مقعد ایجاد می شوند و با درد خفیف و شدید همراه هستند بیماری های نشیمنگاهی یا مقعدی گفته می شود. درد اولین نشانه بیماری های  مقعدی است به دلیل اینکه نشیمنگاه در پشت بدن قرار گرفته و نقطه اتکاء فرد در هنگام نشستن است هرگونه عارضه ای در این ناحیه باعث ایجاد درد می شود. درد در ادامه می تواند با بروز علائم دیگری نیز همراه شود که با توجه به نوع بیماری می توانند با یکدیگر متفاوت باشند.
 

بسیاری از بیماری های نشیمنگاهی اگر در مراحل اولیه باشند با روش های ساده‌ای همچون رژیم غذایی مناسب و روش های درمانی ابتدایی بهبود می یابند اما اگر بیماری پیشرفت کند و فرد دیر برای درمان اقدام نماید ممکن است به روش های جدی تری همچون جراحی یا لیزر نیاز داشته باشند.

رایج ترین بیماری های نشیمنگاه یا مقعدی

بیماری های نشیمنگاه یا مقعدی شامل: هموروئید، شقاق یا فیشر، فیستول، کیست مویی، آبسه مقعدی است. در ادامه با جزئیات بیشتر این بیماری ها آشنا می شوید:

هموروئید یا بواسیر

یکی از شایع ترین بیماری های مقعدی هموروئید یا بواسیر است. شاید بتوان گفت تقریباً نیمی از افراد تا سن 50 سالگی دچار این بیماری می شوند. زمانی که رگ های موجود در بخش خارجی ناحیه مقعدی دچار تورم و التهاب شوند بیماری بواسیر یا هموروئید رخ می دهد.
علل ایجاد این بیماری متفاوت هستند اما یکی از مهمترین دلایل آن فشاری است که به هنگام اجابت مزاج بر روی این رگ ها وارد می شود. این فشار می تواند به دلایلی همچون یبوست، اسهال مزمن، فشار دفع در هنگام حاملگی یا در سنین پیری ایجاد گردد. درمان بواسیر با لیزر یکی از درمان‌های سریع و قطعی برای بواسیر است.

بواسیر به دو نوع داخلی و خارجی تقسیم می شود. بواسیر داخلی با چشم دیده نمی شود و قابل احساس نیست. در ناحیه‌ای که این بیماری رخ داده رگ های عصبی بسیار کمی وجود دارند و از جمله علائم آن خون روی مدفوع یا دیدن خون پس از پاک کردن ناحیه مقعد با دستمال است. ممکن است بافتی برجسته که از دهانه مقعد خارج شده نیز در برخی افراد دیده شود.
بواسیر خارجی در پوست اطراف مقعد که شامل بسیاری از اعصاب احساس درد است ایجاد می شود. این نوع بواسیر با علائمی همچون خارش در اطراف مقعد، درد، احساس توده هایی نزدیک یا اطراف مقعد، و خون در مدفوع خود را نشان می دهد. 

شقاق یا فیشر

این بیماری نیز در ناحیه نشیمنگاه یا مقعدی بسیاری از افراد به وجود می آید. بر اثر شقاق یک ترک یا زخم در ناحیه مقعد ایجاد می شود و می‌تواند با خونریزی و درد بسیاری همراه باشد. شقاق یا فیشر حاد در صورتی که به موقع درمان نشود می تواند به فیشر مزمن تبدیل گردد.
در بیشتر موارد درمان شقاق حاد یا کوتاه مدت در خانه و با درمان های بسیار ساده امکان پذیر است و پس از چند روز یا چند هفته بهبود می یابد. اگر بعد از 8 تا 12 هفته شقاق بهبود نیابد شقاق مقعدی مزمن یا طولانی مدت محسوب می شود که برای درمان به اقدامات جدی تری مانند لیزر درمانی شقاق نیاز دارد. 

شقاق یا فیشر آنال به طور معمول بر اثر یبوست شدید رخ می دهد. زیرا فشار ناشی از مدفوع خشک شده می تواند باعث خراش این ناحیه گردد. از دیگر دلایل بروز آن می توان به اسهال طولانی مدت، رابطه جنسی مقعدی، و قرار دادن اجسام خارجی در مقعد اشاره کرد.
برای جلوگیری از این بیماری توصیه می شود که به رژیم غذایی خود بسیار توجه کنید تا از یبوست در امان بمانید. از طرفی مصرف میزان زیاد آب، داشتن فعالیت جسمی، تمرین عادت های سالم هنگام دفع می‌توانند در جلوگیری از این بیماری مفید باشند.

فیستول

یکی دیگر از انواع بیماری های نشیمنگاهی یا مقعدی  فیستول است. این عارضه به صورت کلی به ایجاد هر نوع رابطه و اتصال غیرطبیعی بین دو بافت یا دو ارگان بدن گفته می شود. فیستول مقعدی به وضعیتی گفته می شود که در آن غده های درون مقعدی مسدود می شوند. زمانی‌که این غده ها بسته شوند التهاب و آبسه در ناحیه رخ می دهد.

این آبسه در صورت درمان نشدن می تواند به فیستول مقعدی بیانجامد. به طور معمول نیمی از اشخاصی که به آبسه مقعدی دچار هستند به فیستول مقعدی نیز دچار خواهند شد. هرچند جدای از آبسه دلایل دیگری همچون ابتلا به برخی بیماری های جنسی مانند سفلیس، سرطان، بیماری کرون و تغییر شکل سلولی ناشی از زخم حاصله از تروما و ضربه نیز می‌تواند عامل آن باشد.

فیستول خونریزی و درد زیادی به همراه دارد و ترشحات خون آلود یا چرکی می‌توانند از آن خارج شوند و قابل مشاهده باشند. در برخی موارد نیز ممکن است از سوراخ فیستول مدفوع خارج شود که بسیار آزار دهنده است. با درمان فیستول با لیزر می‌توانید از عوارض و آسیب‌های این بیماری پیشگیری کنید.

کیست مویی یا سینوس پیلونیدال

کیست مویی به یک گودال پر شده از چرک و مو در بالای خط باسن و انتهای دنبالچه گفته می شود. این بیماری ممکن است در بخش‌های دیگر بدن نیز رخ دهد اما به ندرت این اتفاق می افتد. بسیاری از محققان عقیده دارند ابتلا به این بیماری ژنتیکی یا ارثی است. عامل اصلی این بیماری را فرو رفتن مو در داخل پوست و رشد آن می دانند. هرچند دلایلی دیگری همچون اصطکاک و فشار بر روی پوست، پوشیدن لباس های تنگ، نشستن های طولانی مدت، ساییده شدن پوست و هر عملی که باعث ایجاد فشار بر روی مو و فرو رفتن آن به داخل پوست شود می تواند عامل آن باشد. در این وضعیت بدن انسان مو را یک عامل خارجی تشخیص می دهد و به ایجاد کیست در اطراف آن می پردازد.
کیست مویی می‌تواند با علائم زیر همراه باشد:

• درد
• تورم
• بوی نامطبوع از ترشحات عفونی ناحیه
• موهای بیرون زده از ضایعه
• مشاهده یک سوراخ یا چند سوراخ در ناحیه مورد نظر
• قرمزی و دردناکی پوست در ناحیه کیست مویی 

آبسه مقعدی

این بیماری با درد بسیاری همراه است که بر اثر آن تجمعی از چرک در نزدیکی مقعد ایجاد می شود. لیزر آبسه مقعدی یکی از متدهای پیشرفته برای درمان آبسه مقعدی است. آبسه مقعدی دو نوع دارد:

آبسه عمقی: در این وضعیت آبسه با گذشت زمان تورم بیشتری پیدا می کند و دردناک تر می شود. این آبسه به این دلیل ایجاد می شود که عفونت به نواحی عمیق تر پوست نفوذ پیدا کرده است. افرادی که به این آبسه دچار هستند مشکلات بسیاری را در هنگام راه رفتن و نشستن دارند و هر آن امکان دارد که آبسه باز شود و عفونت و خون از آن خارج گردد.

آبسه سطحی: این نوع نسبت به نوع عمیق، شایع تر است و بر اثر آن لبه مقعد دچار درد شدیدی می شود. در این حالت ناحیه آبسه نسبت به ناحیه اطرافش گرمای بیشتری دارد و بافت های اطراف آن ملتهب و قرمز هستند.
آبسه مقعدی با علائمی همچون موارد زیر همراه است:

• احساس درد حین دفع مدفوع
• وجود درد نبض دار در ناحیه
• درد هنگام نشستن
• تورم، قرمزی و حساسیت به لمس در اطراف مقعد
• احساس درد همراه با حرکات روده
• تخلیه چرک
• تب
• ورم در صورت بروز آبسه های سطحی

سرطان مقعد

سرطان مقعد یکی از نادرترین انواع سرطان است که دلایل مختلفی می توانند باعث بروز آن شوند اما به نظر می رسد دو نوع ویروس پاپیلومای انسانی عامل اصلی آن هستند. این بیماری علائمی شبیه بواسیر دارد که به شکل زیر بروز پیدا می کنند:

• خارش اطراف رکتوم
• تغییرات در حرکات روده
• ترشح از مقعد
• خونریزی از روده بزرگ
• احساس پر بودن در اطراف مقعد
• مدفوع باریک
• گره های لنفاوی متورم در ناحیه کشاله یا مقعد
• مشاهده توده هایی شبیه بواسیر

به دلیل اینکه علائم این بیماری با بسیاری دیگر از بیماری های نشیمنگاه یا مقعد یکی می باشد تشخیص این بیماری تنها به عهده پزشک است.

سخن پایانی

 انواع بیماری های نشیمنگاهی یا مقعدی همانطور که از نامشان پیداست در ناحیه مقعد یا نقطه پایانی دستگاه گوارش ایجاد می شوند. این بیماری ها مواردی همچون بواسیر، شقاق، کیست مویی، آبسه، فیستول و ... هستند که هر کدام علائم خاص خود را دارند. به طور معمول اولین علائم این بیماری ها احساس درد در ناحیه مقعد است که با پیشرفت بیماری نشانه های دیگر نیز بروز پیدا می‌کنند. 

بسیار مهم است که این بیماری ها هرچه سریع تر شناسایی شوند زیرا تشخیص سریع و به موقع آنها می‌تواند روند درمان را بسیار ساده نماید. در مراحل ابتدایی، درمان این بیماری ها می تواند با استفاده از دارو و درمان های خانگی انجام شود و در مراحل شدید جراحی یا لیزر لازم است. هرچند باید توجه داشت برخی از این بیماریها فقط با جراحی و لیزر کردن درمان می شوند. بنابراین با مشاهده هر گونه تغییر و علائمی در ناحیه مقعد به پزشک مراجعه کنید تا با تشخیص به موقع، درمان لازم به شما پیشنهاد شود.

منبع:

• ncbi.nlm.nih.gov
• glowm.com