برای بسیاری از افراد که با تغییر رنگ مدفوع مواجه می‌شوند این سؤال پیش می‌آید که تغییر رنگ مدفوع نشانه چیست؟ این تغییر رنگ می‌تواند معانی مختلف و دلایل بی‌اهمیت یا جدی داشته باشد. در بسیاری مواقع تغییرات جزئی در رنگ و بافت مدفوع به دلیل نوع مواد غذایی است که فرد مصرف می‌کند؛ اما گاهی دلیل آن می‌تواند یک بیماری جدی یا مشکلی گوارشی باشد. به همین دلیل بسیار مهم است که افراد بدانند تغییر رنگ مدفوع نشانه چیست تا در هنگام مواجه شدن با این مشکل در صورت عدم ارتباط آن به مصرف مواد غذایی، منشأ این مشکل را که می‌تواند یک بیماری باشد پیدا کنند.
ویژگی‌های مدفوع نرمال
برای اینکه بتوانید تغییر رنگ مدفوع را بشناسید باید با ویژگی‌های مدفوع نرمال آشنا شوید. مدفوع نرمال به رنگ قهوه‌ای است و کمی صفرا در آن وجود دارد. رنگ صفرا با اینکه سبز یا زرد است؛ اما در حین حرکت در سیستم گوارش بر اثر تغییرات شیمیایی به رنگ قهوه‌ای بدل می‌شود و این مسئله باعث می‌شود رنگ مدفوع نرمال، قهوه‌ای باشد. برای اینکه بدانید مدفوع شما نرمال است یا خیر بهتر است به ویژگی‌های زیر توجه داشته باشید:
- مدفوع نرمال رنگ قهوه‌ای متوسط تا تیره دارد.
- مدفوع نرمال بوی تند و نامطبوعی دارد که به دلیل انتشار گازها توسط باکتری‌های موجود در مدفوع است.
- بافت مدفوع نرمال نه چندان نرم و نه خیلی سفت است.
- به طور معمول مدفوع هر شخص ویژگی‌های ثابتی دارد و درصورتی‌که این ویژگی‌ها دچار تغییر شد باید در مورد آن با پزشک مشورت کرد.
تغییر رنگ مدفوع چرا رخ می‌دهد؟
حال که با ویژگی‌های مدفوع نرمال آشنا شدید به رنگ مدفوع غیرطبیعی می‌پردازیم. تغییر رنگ مدفوع می‌تواند ناشی از علل مختلفی همچون تغییر رژیم غذایی، بیماری، استرس و بسیاری موارد دیگر باشد. برخی از رنگ‌های غیرعادی مدفوع به شرح زیر هستند:
مدفوع سبز
مدفوع سبز یکی از رنگ‌های غیرطبیعی مدفوع است. عوامل مختلفی همچون موارد زیر می‌توانند علت تغییر رنگ مدفوع به سبز باشند:
- مصرف مکمل‌های آهن
- مصرف سبزی‌هایی همچون کلم‌پیچ یا اسفناج
- مصرف رنگ‌های خوراکی سبز موجود در دسرها و نوشیدنی‌ها
گاهی جدای از مصرف مواد غذایی، برخی بیماری‌ها نیز می‌توانند باعث ایجاد مدفوع سبز شوند. اسهال سبزرنگ نشان می‌دهد که مدفوع در روده بسیار سریع حرکت می‌کند و صفرا زمان کافی برای طی‌کردن فعل‌وانفعالات و تبدیل شدن به رنگ قهوه‌ای را نداشته است.
مدفوع زرد
مدفوع زرد در بسیاری از افراد تغییر رنگی عادی محسوب می‌شود و به‌خصوص در نوزادان شیرخوار بسیار رایج است. در بزرگسالان اگر مدفوع زرد و بسیار بدبو است و چرب به نظر می‌آید باید به چربی بالا در فرد شک کرد. در برخی موارد بیماری سلیاک نیز می‌تواند باعث تغییر رنگ مدفوع به رنگ زرد شود. این مسئله به این دلیل است که بدن نمی‌تواند پروتئینی به نام گلوتن را که در مواد غذایی همچون جو، گندم و چاودار وجود دارد، تحمل کند. در این وضعیت روده عملکرد طبیعی خود را ندارد و باعث تغییر رنگ مدفوع می‌شود.
مدفوع سفید یا کم‌رنگ
در بسیاری مواقع مصرف برخی داروها مانند داروهای ضداسهال همچون «بیسموت ساب سالیسیلات» باعث تغییر رنگ مدفوع به سفید یا کم‌رنگ می‌شود.
در برخی موارد ماده‌ای به نام «باریم» که پیش از گرفتن عکس اشعه ایکس از بخش فوقانی دستگاه گوارش، به بیمار داده می‌شود می‌تواند عامل مدفوع کم‌رنگ باشد.
وجود برخی بیماری‌ها نیز عامل تغییر رنگ مدفوع به سفید است؛ کمبود صفرا گاهی می‌تواند علت این مسئله باشد. اگر مقدار کافی از صفرا برای دادن رنگ قهوه‌ای به مدفوع در روده کوچک آزاد نشود، در این موارد مدفوع سفیدرنگ می‌شود. همچنین در بسیاری موارد وجود بیماری‌های کبدی همچون هپاتیت باعث جلوگیری از ورود صفرا به مدفوع می‌شود و این مسئله کم‌رنگ‌شدن مدفوع را در بر دارد. انسداد لوله‌های حمل‌کننده صفرا نیز می‌تواند باعث تغییر رنگ مدفوع باشد.
مدفوع سیاه
تغییر رنگ مدفوع به رنگ سیاه در بسیاری موارد طبیعی است؛ به طور مثال مدفوع نوزاد در چند روز پس از تولد به رنگ سیاه است. گاهی نیز مصرف برخی مواد غذایی و یا مکمل‌ها همچون آهن باعث سیاه‌شدن مدفوع می‌شود.
جدای از این موارد کم‌اهمیت گاهی مدفوع سیاه نشان‌دهنده یک بیماری جدی می‌تواند باشد. مشکلاتی نظیر زخم‌های دچار خونریزی در مری به دلیل رفلاکس معده، خونریزی ناشی از زخم معده، خونریزی تومورهای غیر سرطانی در دستگاه گوارش فوقانی و یا حتی سرطان می‌توانند باعث تغییر رنگ مدفوع به رنگ سیاه شوند.
مدفوع قرمز
گاهی مواقع مصرف برخی مواد غذایی همچون سوپ گوجه، چغندر، نوشیدنی‌های قرمز و دسرها باعث رنگ قرمز مدفوع می‌شوند. اگر در مدفوع خود خون قرمز روشن مشاهده کردید به‌احتمال بسیار زیاد این خون ناشی از مشکلی در بخش پایینی دستگاه گوارش است و می‌تواند به دلیل موارد زیر باشد:
- هموروئید
- پولیپ روده بزرگ
- تومورهای غیر سرطانی
- التهاب در روده بزرگ (کولیت)
- بیماری دیورتیکولی
- سرطان
مدفوع نارنجی
در بسیاری مواقع تغییر رنگ مدفوع به نارنجی ناشی از مصرف مواد غذایی است. غذاهای حاوی بتاکاروتن مانند کدوتنبل، هویج، سیب‌زمینی شیرین و یا دسرهای حاوی رنگ نارنجی باعث تغییر رنگ مدفوع به نارنجی می‌شوند. برخی مواقع نیز مصرف داروهایی همچون آنتی‌بیوتیک‌ها و آنتی‌اسیدهای حاوی هیدروکسید آلومینیوم این تغییر رنگ را در پی دارند.
جدای از این موارد مشکلات کبدی که باعث کاهش تولید صفرا می‌شوند ممکن است در موارد معدود مدفوع را نارنجی کنند.
چه زمانی برای بررسی تغییر رنگ مدفوع باید به پزشک مراجعه کرد؟
هر زمان که احساس کردید مدفوع شما به دلیل مصرف مواد غذایی دچار تغییر رنگ نشده بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک در ابتدا با بررسی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی برای تشخیص مشکل اقدام می‌کند. پرسش در مورد سبک زندگی و مصرف سیگار و الکل و بیماری‌های فرد از جمله مواردی است که باید حتماً در نظر گرفته شود. همچنین بررسی داروهای مصرفی و علائمی همچون تهوع، درد، کاهش وزن، استفراغ و... باید مورد بررسی قرار گیرد.
پس از معاینات ابتدایی ممکن است پزشک از بیمار بخواهد تا آزمایش خونی شامل شمارش کامل خون، مواد شیمیایی خون، آنزیم‌های کبدی و تست‌های انعقادی را بدهد. این آزمایش‌ها می‌توانند به پزشک کمک کنند تا بیماری کبد، بیماری کیسه صفرا، کم‌خونی و سایر بیماری‌های زمینه‌ای را که باعث تغییر رنگ مدفوع می‌شوند، تشخیص دهد.
درصورتی‌که پزشک مشکوک به خونریزی معده یا روده باشد ممکن است آزمایش خون مخفی مدفوع را تجویز کند. در برخی موارد نیز ممکن است از روش‌هایی همچون آندوسکوپی و کولونوسکوپی برای تشخیص بیماری‌های ناحیه گوارش استفاده شود.
درمان تغییر رنگ مدفوع چیست؟
درمان تغییر رنگ مدفوع به علت این مسئله باز می‌گردد. زمانی که پزشک پی می‌برد که چه عاملی باعث تغییر رنگ مدفوع شده درمان‌های لازم را تجویز می‌کند. در واقع تا علت تغییر رنگ مدفوع مشخص نشود نمی‌توان درمان مشخصی را ارائه داد.
کلام پایانی
سؤال تغییر رنگ مدفوع نشانه چیست؟ زمانی برای افراد پیش می‌آید که با این مسئله روبرو می‌شوند. رنگ مدفوع می‌تواند به رنگ‌هایی همچون سبز، قرمز، نارنجی، سیاه و... تغییر یابد. تغییر رنگ مدفوع می‌تواند گاهی به دلیل مصرف مواد غذایی و یا داروها باشد و یا گاهی به دلیل یک بیماری رخ دهد. به افراد توصیه می‌شود درصورتی‌که تغییر رنگ مدفوع آنها به دلیل مصرف مواد غذایی و دلایل این چنینی نبود حتماً برای بررسی به پزشک مراجعه کنند تا علت تغییر رنگ مدفوع بررسی گردد. برخی بیماری‌ها می‌توانند عامل این تغییر رنگ باشند که نیازمند درمان فوری هستند.
منابع :
