بواسیر یا هموروئید وریدهای برجسته و متورم در مقعد و پایین رکتوم هستند. بواسیر توده‌هایی را تشکیل می‌دهد که از راست روده آویزان شده‌اند. ترک‌ها و پارگی‌هایی که ایجاد می‌شوند به مرور زمان باعث خونریزی خواهند شد. بواسیر بر اساس منطقه به دو نوع تقسیم می‌شود.
بواسیر داخلی می‌تواند باعث خون ریزی در هنگام اجابت مزاج شود. بواسیر خارجی از ناحیه مقعد خارج می‌شود و منجر به تورم، خارش و درد شدید خواهد شد. اگر در مقعد خود درد و خون ریزی دارید، باید برای تشخیص نوع و گیرد هموروئید به نزد پزشک بروید تا بهترین درمان را به شما ارائه شود. در این بررسی به طور کامل در مورد بواسیر یا هموروئید صحبت می‌کنیم.
هموروئید خارجی و داخلی چیست؟
هموروئید رگ‌های خونی هستند که در ماهیچه‌های صاف دیواره‌های راست روده و مقعد قرار دارند. هموروئید بخش طبیعی آناتومی است و در محل اتصال شریان‌های کوچک به وریدها واقع شده است. هموروئید توسط ماهیچه‌های صاف و بافت همبند محافظت می‌شود و بر اساس محل قرارگیری با خط پکتینات (نقطه تقسیم بین 2.3 بالایی و 1.3 پایینی مقعد) طبقه بندی می‌شود. این یک تمایز آناتومیک مهم است، زیرا نوع سلول‌هایی که هموروئید را پوشش می‌دهند، اعصابی هستند که حس دارند.
هموروئیدهای داخلی در بالای خط پکتینات قرار دارند و با سلول‌هایی پوشیده شده‌اند که همان سلول‌هایی هستند که بقیه روده‌ها را پوشانده‌اند. هموروئید خارجی در زیر خط ایجاد می‌شود و با سلول‌هایی شبیه پوست پوشیده شده است. بواسیر تنها زمانی مشکل ساز می‌شود که شروع به تورم کند و باعث خارش، درد یا خونریزی شود. بواسیر بافت طبیعی است و تنها زمانی ایجاد نگرانی می‌کند که متورم شود؛ ملتهب شود یا خونریزی کند.
هموروئید پس از درمان غیرجراحی در حدود 50 درصد مواقع عود می‌کند، در حالی که میزان عود پس از جراحی تنها پنج درصد است. هدف کنترل التهاب هموروئید با رژیم غذایی و هیدراتاسیون است تا نیازی به جراحی نباشد. از این نظر، هموروئید یک بیماری مادام العمر است که باید کنترل شده و درمان نشود.
بافت هموروئیدی طبیعی قابل مشاهده نیست، زیرا ابتدا باید متورم شود و ملتهب شود یا لخته ایجاد کند تا علائم ایجاد گردند. می‌توان هموروئید خارجی متورم یا بواسیر پرولاپس داخلی را در خارج از مقعد مشاهده کرد، اما بواسیر داخلی را نمی‌توان دید، زیرا در داخل مقعد باقی می‌ماند. یک هموروئید ترومبوزه شده به صورت توده‌ای در لبه مقعد ظاهر می‌شود که از مقعد بیرون زده و به دلیل لخته شدن خون در داخل رگ خونی متورم به رنگ آبی تیره خواهد بود. بواسیرهای غیر ترومبوزه به صورت توده لاستیکی ظاهر می‌شوند.
علت بواسر یا هموروئید
در حالی که وجود هموروئید بازتابی از آناتومی طبیعی است، اکثر مردم و متخصصان مراقبت از هموروئید به عنوان یک یافته غیر طبیعی یاد می‌کنند، زیرا فقط زمانی که متورم می‌شوند و مشکل ایجاد می‌کنند، ظاهر می‌شوند. تورم بواسیر زمانی اتفاق می‌افتد که فشار در رگ‌های کوچکی که هموروئید را تشکیل می‌دهند افزایش می‌یابد و باعث متورم شدن و غرق شدن خون در آنها می‌شود. این باعث می‌شود اندازه آنها افزایش یابد که منجر به علائم می‌شود. افزایش فشار ممکن است ناشی از عوامل مختلف زیر باشد:
- رژیم غذایی کم فیبر و مدفوع با کالیبر کوچکتر باعث می‌شود که فرد هنگام اجابت مزاج به خود فشار بیاورد و فشار داخل رگ‌های خونی را افزایش دهد.
- بارداری با تورم هموروئید همراه است و احتمالاً به دلیل افزایش فشار رحم بزرگ شده روی رکتوم و مقعد است. علاوه بر این، تغییرات هورمونی با بارداری ممکن است ماهیچه‌هایی که از رکتوم و مقعد حمایت می‌کنند را ضعیف کند.
- نشستن طولانی مدت در توالت ممکن است فشار داخل رگ‌های خونی هموروئید را افزایش دهد.
عوامل موثر دیگر عبارتند از:
- چاقی
- اسهال (چه حاد و چه مزمن)
- سرطان روده بزرگ
- جراحی قبلی رکتوم
- آسیب نخاعی
علائم و نشانه‌های هموروئید
هموروئید شایع‌ترین علت شکایات مقعدی است. شایع‌ترین علائم عبارتند از:
- خونریزی بدون درد از ناحیه مقعد
- خارش مقعد
- درد در ناحیه مقعد
- تورم
- احساس یک توده در مقعد
به یاد داشته باشید که خونریزی مقعدی یا خون در مدفوع هرگز طبیعی نیست و اگرچه ممکن است ناشی از یک علت نسبتاً خوش خیم مانند هموروئید باشد، اما دلایل جدی‌تر می‌توانند باعث تهدید زندگی باشند. این موارد شامل خونریزی از زخم، دیورتیکولیت، بیماری التهابی روده و تومورها هستند. اگر خونریزی مقعدی رخ داد، مهم است که با متخصص مراقبت‌های بهداشتی خود تماس بگیرید یا به دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی باشید. این امر به ویژه در صورتی مهم است که فرد از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کند.
هنگامی که هموروئید داخلی ملتهب می‌شود؛ می‌تواند باعث تورم شود. این به خودی خود باعث ایجاد درد نمی شود زیرا هیچ رشته دردی به وریدهای بالای خط پکتینات متصل نیست. دفع مدفوع سفت می‌تواند پوشش نازک شده بواسیر را خراش دهد و باعث خونریزی بدون درد شود. با این حال، بواسیر متورم همچنین می‌تواند باعث اسپاسم عضلات اطراف راست روده و مقعد شود و درد ایجاد کند، به خصوص اگر از طریق مقعد بیرون زده یا پرولاپس شوند. در این حالت، یک توده در لبه مقعد احساس می‌شود.
هموروئید داخلی نیز می‌تواند ترومبوز (لخته) شود که منجر به درد شدید می‌شود. بواسیر ممکن است باعث التهاب پوست اطراف مقعد شود و سوزش و خارش ایجاد کند که به عنوان خارش آنی شناخته می‌شود. با این حال، سایر علل خارش شامل قارچ‌ها و سایر عفونت‌های پوستی و انگل‌هایی مانند کرم سوزنی هستند. مهمتر از همه، همانطور که خون در مدفوع را نباید نادیده گرفت، زیرا ممکن است نشانه سرطان روده بزرگ باشد، خارش یا خونریزی مقعد نیز نباید فقط به هموروئید ربط داده شوند، زیرا می‌توانند نشانه‌ای از تومور سرطان مقعد باشند.
هموروئیدهای خارجی رفتار متفاوتی دارند، زیرا توسط پوست بدن پوشانده شده‌اند و دارای رشته‌های درد هستند. هموروئید خارجی ترومبوز شده زمانی اتفاق میفتد که ورید زیرین داخل هموروئید لخته می‌شود و باعث درد شدید ناشی از کشش سریع پوست پوشاننده هموروئید خواهد شد. در این حالت، یک توده سخت دردناک در مقعد احساس می‌شود. بواسیر خارجی همچنین می‌تواند منجر به تگ‌های پوستی اضافی شود که می‌تواند در لبه مقعد احساس شود و باعث ایجاد مشکلاتی در تمیز کردن پس از اجابت مزاج گردد و منجر به عفونت‌های ثانویه پوست شود.
تشخیص بواسیر یا هموروئید
علائم رایج هموروئید شامل خارش، درد، پری یا توده رکتوم و خونریزی هستند. تشخیص با گرفتن شرح حال و معاینه فیزیکی از بیمار انجام می‌شود. تاریخچه و سابقه بیماری ممکن است بر علائم مرتبط از جمله موارد زیر تمرکز داشته باشد:
- یبوست
- حرکات روده سخت
- زور زدن هنگام رفتن به توالت
ممکن است سوالات دیگری برای جستجوی علل دیگر خونریزی رکتوم مطرح شود که عبارتند از:
- تومورها
- بیماری التهابی روده
- خونریزی گوارشی
معاینه فیزیکی برای تایید تشخیص انجام می‌شود و شامل معاینه رکتوم است که در آن از انگشت برای احساس توده‌ها یا توده‌های غیر طبیعی استفاده می‌شود. جالب است که بواسیر داخلی معمولاً قابل احساس نیست. در صورت وجود درد یا تورم شدید شاید معاینه رکتال به تعویق بیفتد. علاوه بر این، هموروئید و یبوست ممکن است با شقاق مقعد یا ترک در پوست اطراف مقعد همراه باشد. درد و اسپاسم مرتبط، معاینه رکتوم را بسیار ناراحت کننده می‌کند.
اگر متخصص مراقبت بهداشتی نگران است که علائم، به ویژه خونریزی مقعدی، با هموروئید قابل توضیح نیست، ممکن است آنوسکوپی در نظر گرفته شود. آنوسکوپی یک روش مطب است که در آن یک لوله روشن برای مشاهده مقعد وارد می‌شود. در صورتی که این نگرانی وجود داشته باشد که خونریزی از سایر نواحی روده بزرگ نشات می‌گیرد، سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی تجویز می‌شود. این روش‌ها معمولا توسط متخصص گوارش یا جراح انجام می‌شوند.
بسته به شرایط ممکن است آزمایش خون تجویز شود. اگر خونریزی بیش از حد وجود داشته باشد، شاید هموگلوبین یا تعداد گلبول‌های قرمز خون بررسی شود. اگر بیمار وارفارین (کومادین) مصرف می‌کند، ممکن است یک INR (نسبت نرمال شده بین المللی) یا PT (زمان) برای بررسی رقیق بودن خون مناسب تجویز شود. لطفاً توجه داشته باشید که بسیاری از داروهای ضد انعقاد جدید برای رقیق کردن خون در دسترس هستند و فعالیت آنها را نمی‌توان با آزمایش‌های معمول خون اندازه گیری کرد.
درمان هموروئید یا بواسیر
هنگامی که علائم هموروئید ایجاد می‌شوند، بسته به موقعیت و شدت هموروئید، گزینه‌های درمانی مختلفی توسط پزشک ارائه می‌شوند. هموروئیدهای داخلی بر اساس درجه افتادگی زیر خط پکتینات به داخل کانال مقعد گرید بندی می‌شوند که شامل موارد زیر هستند:
- گرید یک: هموروئید داخلی به داخل کانال برآمده می‌شود، اما پرولاپس نمی‌کند یا به طور کامل داخل آن نمیفتد. این موارد ممکن است با خونریزی همراه باشند.
- گرید دو: بواسیر به دلیل اجابت مزاج یا خروج گاز از لبه مقعد بیرون بزند، اما پس از فروکش کردن فشار، خود به خود به موقعیت داخلی اولیه خود باز می‌گردد.
- گرید سه: بواسیر ممکن است بدون هیچ گونه فشاری از لبه مقعد بیرون بزند و بیمار باید آن را به صورت دستی به داخل فشار دهد.
درمان خانگی بواسیر
صرف نظر از اندازه یا تورم هموروئید و در صورت عدم وجود علائم، هیچ درمانی لازم نیست. پیشگیری شاید موثرترین درمان باشد. رژیم غذایی و نوشیدن آب زیاد برای حفظ حرکات طبیعی روده بسیار مهم است. علائم بواسیر می‌توانند با دفع مدفوع سفت و یبوست و همچنین اسهال و حرکات مکرر روده رخ دهند. افراد مبتلا به یبوست ممکن است به رژیم غذایی با فیبر بالا، هیدراتاسیون کافی و نرم کننده‌های مدفوع نیاز داشته باشند.
کسانی که مدفوع بیش از حد مکرر دارند ممکن است به داروهای ضد اسهال و تنظیم رژیم غذایی نیاز داشته باشند. این اقدامات پیشگیرانه میزان زور زدن مورد نیاز برای اجابت مزاج را کاهش می‌دهد، بنابراین فشار داخل رگ‌های خونی را برای جلوگیری از تورم کاهش می‌دهد. بواسیر داخلی همیشه بیرون زده است و در صورت اسپاسم شدن عضلات مقعد در معرض خطر ترومبوز یا خفه شدن می‌باشد.
هموروئید گرید یک به صورت علامتی درمان می‌شود. ممکن است برخی از اسپاسم عضلات مقعد وجود داشته باشند. حمام نشستن گرم، نشستن در وان گرم به مدت 20 دقیقه، دو یا سه بار در روز ممکن است مفید باشد. اجتناب از غذاهای تند نیز از خارش مقعد جلوگیری می‌کند. داروهای بدون نسخه شاید مفید واقع شوند که توسط پزشک تجویز خواهند شد.
دارو درمانی برای هموروئید
از داروها برای کنترل علائم استفاده می‌شود و رفع مشکلات زیر استفاده می‌شود:
- نرم شدن مدفوع
- کاهش التهاب هموروئید
- درمان درد
نرم کننده‌های مدفوع با افزایش محتوای آب و چربی در مدفوع کار می‌کنند و به راحتی دفع می‌شوند. دوکوزات سدیم رایج‌ترین داروی توصیه شده در این دسته است که با نام‌های کولاس، سورفاک، کورکتول شناخته می‌شود.
التهاب را می‌توان با کرم‌ها یا شیاف‌های بدون نسخه کنترل کرد که شامل موارد زیر است:
- برخی از کرم‌ها یا شیاف‌ها شامل بی‌حس کننده‌های موضعی با دوز پایین برای کمک به رفع علائم هموروئید هستند.
- برخی دیگر مانند آنوسول و فندق افسونگر حاوی مواد قابض هستند که به کوچک شدن بافت‌های متورم کمک می‌کنند. هر دو ممکن است حاوی استروئیدهای با دوز پایین (هیدروکورتیزون) برای کاهش التهاب باشند.
- افراد مبتلا به دیابت باید قبل از استفاده از درمان‌های هموروئید بدون نسخه با داروساز یا متخصص مراقبت‌های بهداشتی خود مشورت کنند. اگر دارو حاوی یک منقبض کننده عروق باشد (به عنوان مثال، فنیل افرین HCI، افدرین یا اپی نفرین) ممکن است سطح قند خون را در صورت جذب به مقدار زیاد افزایش دهد.
- لیدوکائین یا هیدروکورتیزون با نسخه قوی شاید توسط متخصص مراقبت‌های بهداشتی ارائه شود.
هموروئیدهای گرید دو و سه در ابتدا به همین روش و با استفاده از تکنیک‌هایی برای از بین بردن هموروئید درمان می‌شوند. این تکنیک‌ها شامل موارد زیر هستند:
- تزریق ورید هموروئید برای اسکلروز یا سفت شدن آن
- استفاده از نوارهای لاستیکی برای خفه کردن جریان خون و چروک شدن بافت هموروئیدی
- سایر روش‌ها برای چروک شدن مخاط
جراحی برای درمان بواسیر
افرادی که در درمان‌های دارویی و خانگی شکست خورده‌اند یا دارای هموروئید گرید 4 هستند؛ کاندید عمل جراحی برای برداشتن بواسیر متورم و تگ‌های پوستی بزرگ‌تر هموروئید خارجی می‌باشند. گزینه‌های مربوط به عمل جراحی عبارتند از:
- برداشتن هموروئید با جراحی لیزر یا هموروئیدکتومی با استفاده از چاقوی جراحی برای برش و برداشتن استفاده می‌شود.
- جایگزین دیگر هموروئیدکتومی با منگنه است که در آن یک تفنگ منگنه مخصوص برای برداشتن هموروئید قرار داده می‌شود و بافت را با حلقه‌ای از منگنه احاطه می‌کند تا ناحیه را ببندد و خونریزی را نیز کنترل کند.
هموروئید خارجی ترومبوز شده نشان می‌دهد که لخته‌ای در بواسیر ایجاد شده است که باعث درد قابل توجهی می‌شود. درمان شامل بریدن بواسیر برای برداشتن لخته و کاهش تورم است.
درمان هموروئید با لیزر
درمان بیماری بواسیر با لیزر برای حذف دقیق و بدون درد بواسیر عالی است. دوره پس از عمل نیز بسیار راحت‌تر است. درواقع، بیمار می‌تواند بلافاصله پس از جراحی به خانه برود. درمان بواسیر با لیزر شامل سوزاندن رگ‌های خونی توسط لیزر است. بعد از عمل که با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود، بیمار مجبور نیست در بیمارستان بماند و می‌تواند همان روز به خانه برود. این روش بدون درد است. بیمار نیز پس از آن احساس درد نمی‌کند. تکنیک هلی پی در گریدهای یک و دو استفاده می‌شود، در حالی که برای گریدها سه و چهار از تکنیک LHP استفاده خواهد شد. به طور کلی، مزایای عمل لیزر برای درمان بواسیر عبارتند از:
- بیمار نیازی به بستری شدن ندارد.
- این روش بدون درد است.
- خطر عود بیماری کم است.
- دوره نقاهت کوتاه است.
کلام آخر
بواسیر معمولاً به دلیل افزایش فشار ناشی از بارداری، اضافه وزن یا زور زدن در هنگام اجابت مزاج ایجاد می‌شود. در میانسالی، هموروئید اغلب به یک شکایت دائمی تبدیل می‌شود. در سن 50 سالگی، حدود نیمی از جمعیت یک یا چند مورد از علائم کلاسیک را تجربه کرده‌اند که شامل درد مقعدی، خارش، خونریزی و احتمالاً افتادگی هستند.
اگرچه هموروئید به ندرت خطرناک است، اما می‌تواند یک حمله عود کننده و دردناک باشد. خوشبختانه، درمان‌های زیادی برای رفع این مشکل وجود دارد. شما می‌توانید از تخصص پزشکان مجرب ما برای تشخیص ارائه یک برنامه درمانی موثر بهره مند شوید.
