علل ایجاد پیچ خوردگی روده یا ولولوس و عوارض خطرناک آن شاید سؤال افراد بسیاری باشد. عارضه پیچ خوردگی روده یک اتفاق غیرطبیعی است که در روده کوچک یا بزرگ به وجود می‌آید و انسداد کامل یا ناقص روده را به همراه دارد. این عارضه علل مختلفی دارد و با علائمی همچون درد شدید شکم، احساس تهوع، استفراغ و... همراه است. درمان این عارضه بسیار اهمیت دارد و به شکل جراحی به طور معمول انجام می‌شود. در مقاله امروز به علل ایجاد پیچ خوردگی روده یا ولولوس و عوارض خطرناک آن بیشتر خواهیم پرداخت.
پیچ خوردگی روده یا ولولوس چیست؟
ولولوس (volvulus) به پیچ خوردگی یا حلقه شدن روده که انسداد روده را در پی دارد، گفته می‌شود. این عارضه تقریباً نادر است و می‌تواند در روده کوچک و روده بزرگ رخ دهد. این وضعیت بیشتر در بخش‌های سیگموئید روده و کولون سکوم اتفاق می‌افتد.
بر اثر این عارضه در بخشی که پیچ خوردگی رخ داده جریان خون قطع می‌شود و این مسئله خطراتی را در پی دارد. پیچ خوردگی روده یک وضعیت اورژانسی است که در صورت عدم تشخیص و درمان می‌تواند باعث اختلال در عملکرد روده، سوراخ شدن روده و ازبین‌رفتن بافت بخش درگیر روده شود.
ولولوس بیشتر در افراد بین ۵0 تا 80 سال دیده می‌شود؛ اما درعین‌حال در نوزادان نیز بسیار شایع است.
علائم پیچ خوردگی یا ولولوس
پیچ خوردگی روده با علائم خاصی همراه است که به شرح زیر هستند:
- درد شدید شکم
- تهوع
- نفخ شدید
- اسهال
- ورم شکم
- یبوست
- کاهش اشتها
- گرفتگی عضلات شکم
- تنفس بد بو
- تب
- مدفوع همراه با خون
در برخی موارد احتمال دارد که یبوست و ناتوانی در دفع گاز با یکدیگر رخ دهند و منجر به اتساع شکم و حالاتی همچون تهوع و استفراغ در فرد شوند؛ استفراغ به طور معمول چند روز پس از شروع درد شکم آغاز می‌شود. جدای از علائم فوق، کودکان و بزرگسالان مبتلا به ولولوس ممکن است دچار «همودینامیک» به دلیل عدم مصرف مایعات کافی یا به دلیل شوک سپتیک نیز بشوند.
پیچ خوردگی روده در کودکان معمولاً در روده کوچک رخ می‌دهد که علامت اصلی آن استفراغ به همراه ماده‌ای به رنگ زرد و سبز شبیه صفرا است. این علامت نشانه‌ای از اختلال در عملکرد روده است و نیاز به بررسی سریع پزشک دارد.
علل ایجاد پیچ خوردگی روده یا ولولوس
علت ایجاد پیچ خوردگی روده در کودکان و بزرگسالان متفاوت است. این مشکل در نوزادان معمولاً به دلیل قرار گرفتن روده در جای نامناسب شکم و پیچ خوردگی روده کوچک به وجود می‌آید. در بزرگسالان دلایل دیگری علل ایجاد پیچ خوردگی روده هستند. یبوست‌های مزمن، چسبندگی‌های ناحیه شکم، بارداری، بواسیر یا هموروئید و... از جمله دلایل این مسئله هستند که در ادامه با مهم‌ترین آنها بیشتر آشنا می‌شوید:
بارداری
یکی از علل ایجاد ولولوس تغییرات ناشی از بارداری است. در دوران بارداری با بزرگ شدن اندازه رحم و از طرفی رشد جنین فشار بیشتری به روده‌ها وارد می‌شود و این مسئله می‌تواند به پیچ خوردگی روده بینجامد.
افزایش سن
از دیگر علل ایجاد پیچ خوردگی روده افزایش سن است. این بیماری بیشتر در افراد بالای 60 سال دیده می‌شود و این مسئله می‌تواند به ضعف بدن در این سنین مرتبط باشد.
مشکلات اجابت مزاج
عوامل مختلفی می‌توانند باعث مشکلات اجابت مزاج شوند. از جمله این موارد می‌توان به مشکلات ذهنی، مشکلات خواب، و تغذیه نادرست اشاره کرد که یبوست را در بردارند. یبوست از دلایل پیچ خوردگی روده است و به همین دلیل بسیار مهم است که این عارضه هرچه سریع‌تر درمان شود.
اندازه روده
افرادی که روده‌های باریک و بلندتر دارند بیشتر در معرض ابتلا به ولولوس هستند. برخی از نژادها از جمله نژاد ایرانیان روده‌هایی باریک و بلندتر دارند و این مسئله آنها را بیشتر در معرض بیماری پیچ خوردگی روده قرار می‌دهد.
بزرگ شدن کولون
کولون همان روده بزرگ است که بزرگ شدن آن می‌تواند از علل ایجاد ولولوس باشد. بزرگ شدن کولون معمولاً بر اثر یبوست به وجود می‌آید؛ زیرا یبوست می‌تواند باعث تغییرات و بزرگ شدن روده بزرگ شود.
تشخیص پیچ خوردگی روده چگونه انجام می‌شود؟
پیچ خوردگی روده نیازمند درمان سریع است و باید پس از مشاهده علائم آن هرچه سریع‌تر برای درمان به متخصص مراجعه کرد. پزشک در ابتدا علائم فرد را بررسی می‌کند و در مورد سوابق بیماری‌های فرد اطلاعات لازم را کسب می‌کند. پس از آن پزشک از روش‌های زیر برای تشخیص پیچ خوردگی روده استفاده می‌کند:
- آزمایش مدفوع برای بررسی خون در مدفوع
- آزمایش خون
- سی تی اسکن
- استفاده از اشعه ایکس باریم
- سیگموئیدوسکوپی
- کولونوسکوپی
برای تشخیص بهتر بیماری ولولوس علاوه بر آزمایش‌ها، پزشک روش سیگموئیدوسکوپی را تجویز می‌کند. اگر با انجام سیگموئیدوسکوپی مشخص شد مخاط روده حالت طبیعی دارند و رنگ آنها صورتی است یک لوله مقعدی برای بیمار تعبیه می‌شود تا میزان الکترولیت‌های بدن اندازه‌گیری و از فشار موجود در بدن کاسته شود. پس از انجام این کار درمان با جراحی لازم است؛ زیرا عدم جراحی می‌تواند باعث بازگشت مجدد بیماری شود.
درمان پیچ خوردگی روده
درمان پیچ خوردگی روده در سریع‌ترین زمان ممکن بسیار اهمیت دارد تا از آسیب‌های جدی به روده جلوگیری شود. اصولی‌ترین و مؤثرترین روش درمان پیچ خوردگی رود جراحی است. در این روش جراح کلورکتال بخشی از شکم را که در نزدیکی ناحیه پیچ خوردگی است برش می‌دهد و مشکل پیچ خوردگی روده را برطرف می‌کند. اگر بیمار برای درمان دیر اقدام کند و به روده آسیب وارد شده باشد جراح در طی عمل آن بخش از روده را جدا می‌کند.
درصورتی‌که جراحی برای بیمار مضر باشد پزشک برای رفع پیچ خوردگی و کاهش فشار ممکن است از روش کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی استفاده کند. در این روش پزشک با وارد کردن سیگموئیدوسکوپ یا کولونوسکوپ فشار سیگموئید را کاهش می‌دهد.
عوارض بیماری پیچ خوردگی روده
عوارض بیماری پیچ خوردگی روده درصورتی‌که هرچه سریع‌تر برای درمان این عارضه اقدام نشود به شرح زیر است:
- سپسیس یا عفونت شدید خون
- پریتونیت ثانویه (عفونت ناحیه شکم)
- سندروم روده کوتاه (یک اختلال سوء جذب در اثر کوتاه‌شدن روده باریک)
- مرگ در صورت عدم درمان بیماری
کلام پایانی
آشنایی با علل ایجاد پیچ خوردگی روده یا ولولوس و عوارض خطرناک آن به افراد مبتلا به این بیماری کمک می‌کند تا بهتر بتوانند برای درمان بیماری خود اقدام کنند. پیچ خوردگی روده یا ولولوس یک وضعیت اورژانسی است که بر اثر آن انسداد روده رخ می‌دهد. این عارضه می‌تواند در روده کوچک و روده بزرگ رخ دهد و در صورت عدم درمان به‌موقع منجر به قطع جریان خون در ناحیه و مرگ بافت در آن قسمت شود. درمان اصلی پیچ خوردگی روده جراحی است که باید هرچه سریع‌تر توسط جراح کولورکتال انجام شود.
منابع :
