سرطان روده یکی از بیماری‌هایی است که افراد بسیاری را سالانه درگیر خود می‌کند و بسیار مشکل‌ساز است. این بیماری به رشد غیرطبیعی سلول‌ها در ناحیه سطح داخلی روده بزرگ یا راست‌روده گفته می‌شود و نیازمند درمان فوری است. به دلیل اینکه در بسیاری مواقع سرطان تا زمانی که پیشرفت نکرده علائمی ندارد بسیار مهم است که برخی از افراد که بیشتر در معرض این بیماری هستند به شکل منظم غربالگری شوند. در ادامه مقاله امروز به اینکه سرطان روده چیست و چه علائمی دارد؟ به شکل کامل‌تری خواهیم پرداخت.
سرطان روده چیست؟
سرطانی که در ناحیه روده بزرگ به وجود بیاید «سرطان روده» نامیده می‌شود و سرطانی که ناحیه رکتوم را درگیر می‌کند «سرطان رکتوم» نام دارد. سرطان‌هایی را که هر یک از این اندام‌ها را درگیر می‌کنند «سرطان کولورکتال» (Colorectal cancer) نیز می‌نامند. در بسیاری موارد سرطان‌های روده ناشی از پولیپ‌های پیش سرطانی (Adenomatosis) هستند. در واقع این پولیپ‌ها پس از جهش‌هایی در «دی‌ان‌ای» سلولی‌شان ممکن است تغییر کنند و سرطانی شوند. موارد دیگری همچون وراثت، نوع رژیم غذایی، بیماری‌های التهابی روده و... نیز می‌توانند بر ابتلای فرد به این بیماری اثر داشته باشند.
سرطان روده کوچک
سرطان روده کوچک جزو سرطان‌های رایج محسوب نمی‌شود؛ اما ممکن است زمانی که سلول‌های سرطانی بدخیم، در بافت روده کوچک به وجود بیایند، این سرطان رخ دهد.
انواع سرطان روده کوچک به شرح زیر هستند:
- تومور کارسینوئید
- آدنوکارسینوما
- سارکوما
- لنفوم
علائم سرطان روده
سرطان روده در مراحل ابتدایی خود علائم خاصی ندارد و با پیشرفت بیماری است که به‌مرور نشانه‌ها و علائم آن ظاهر می‌شوند. شدت علائم سرطان روده در افراد مختلف متفاوت است؛ اما برخی از علائم اصلی سرطان روده به شرح زیر هستند:
- خون در مدفوع
- درد و ناراحتی در شکم
- ازدست‌دادن اشتها
- تغییر در وضعیت اجابت مزاج
- ابتلا به اسهال یا یبوست
- ضعف و خستگی
- کاهش وزن بدن بدون هیچ دلیل خاص
- خونریزی از مقعد
عوامل تأثیرگذار بر ابتلا فرد به سرطان روده
سرطان روده به دلایلی ممکن است در برخی از افراد بیشتر رخ دهد. دلایلی که باعث این مسئله می‌شوند به شرح زیر هستند:
- ژنتیک: اگر فردی در خانواده خود سابقه ابتلا به سرطان روده را داشته باشد بیشتر در معرض این بیماری قرار دارد. همچنین برخی از جهش‌های ژنتیکی می‌توانند باعث به‌وجودآمدن سندروم‌های ارثی و ابتلا فرد به سرطان شوند.
- رژیم غذایی: افرادی که رژیم غذایی کم فیبر و پرچربی دارند بیشتر در معرض ابتلا به بیماری سرطان روده هستند.
- افزایش سن: یکی از دلایل ابتلای افراد به سرطان روده افزایش سن است. بیشتر مبتلایان به این بیماری بالای ۵۰ سال سن دارند.
- اضافه‌وزن: یکی از عوامل ابتلا افراد به سرطان اضافه‌وزن افراد است.
- تحرک کم: عدم فعالیت و نداشتن تحرک می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان روده را افزایش دهد.
- مصرف سیگار و الکل: استفاده از مشروبات الکلی و سیگار احتمال ابتلا به سرطان را بالا می‌برد.
- پرتو تراپی: افرادی که به دلیل سرطان‌های شکمی در معرض پرتو تراپی هستند احتمال بیشتری دارد که به سرطان روده مبتلا شوند.
تشخیص سرطان روده چگونه است؟
در مرحله اول و پس از مراجعه بیمار به پزشک درباره موارد زیر از بیمار سؤال می‌شود:
- سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان روده کوچک یا سرطان روده بزرگ
- سابقه مواجهه بیمار با پرتودرمانی
- مدت‌زمان بروز علائم
پس از معاینات ابتدایی پزشک برای تشخیص بهتر و دقیق‌تر بیماری از آزمایش‌های زیر استفاده می‌کند:
آزمایش خون و مدفوع
در آزمایش خون سلول‌های خونی مورد شمارش قرار میگیرند و عملکرد کبد نیز بررسی می‌شود تا اختلالات گوارشی و علائم هشداردهنده سرطان تشخیص داده شود.
آزمایش مدفوع نیز برای بررسی خون مخفی در مدفوع مورداستفاده قرار می‌گیرد.
بیوپسی
اگر پزشک پولیپ یا ضایعه مشکوکی را در روده بیمار تشخیص دهد از نمونه‌برداری یا بیوپسی برای تشخیص بهتر استفاده می‌شود.
کولونوسکوپی
در کولونوسکوپی یک لوله بلند که دارای یک دوربین است از ناحیه مقعد وارد فضای روده می‌شود و به‌خوبی رکتوم و روده بزرگ را بررسی می‌کند. در صورت وجود پولیپ یا هرگونه زائده‌ای از آن نمونه‌برداری می‌شود تا برای تشخیص بهتر توسط پاتولوژیست بررسی گردد.
تصویربرداری با اشعه ایکس
در این روش از محلول کنتراست رادیواکتیو که حاوی باریوم است، استفاده می‌کنند. این محلول را داخل روده می‌ریزند تا آستر کولون را بپوشاند و کیفیت تصویربرداری بهبود پیدا کند. این تصویربرداری یکی از روش‌های تشخیص دقیق سرطان روده است.
در کنار روش‌هایی که ذکر شد پزشک ممکن است از روش‌هایی همچون سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر و یا کولونوگرافی برای تشخیص سرطان روده بزرگ استفاده کند.
روش‌های غربالگری سرطان روده
به افرادی که سن بالای ۵0 سال دارند و یا با توجه به مواردی که گفته شد بیشتر در معرض سرطان روده هستند پیشنهاد می‌شود از روش‌های غربالگری سرطان روده برای پیشگیری از ابتلا و یا شناخت بیماری در همان مراحل اولیه استفاده کنند. روش‌های غربالگری به شکل زیر هستند:
- انجام آزمایش خون مخفی در مدفوع هر یک سال
- انجام سیگموئیدوسکوپی هر ۵ سال یکبار
- انجام تنقیه باریم هر ۵ سال یکبار
- کولونوسکوپی هر 10 سال یکبار
شیوه‌های درمان سرطان روده
روش‌های درمان سرطان روده با توجه به وضعیت بیماری و شرایط جسمی فرد به شکل‌های مختلفی انجام می‌شوند و به شرح زیر هستند:
درمان سرطان روده با جراحی
در این روش درمانی پیش از شروع جراحی بیمار از داروهای ملین استفاده می‌کند تا روده کاملاً پاک و تمیز شود. سپس در حین جراحی بخشی از روده بزرگ که درگیر بیماری است برداشته می‌شود. اگر فقط حدود یک‌چهارم یا یک‌سوم از روده برداشته شود به این جراحی «سگمنتال» می‌گویند. اگر وضعیت بیمار وخیم باشد تمام روده بزرگ برداشته می‌شود که به این روش «کلکتومی» می‌گویند. این روش چندان شایع نیست و فقط در مواردی که در روده پولیپ‌های زیادی وجود داشته باشد از آن استفاده می‌کنند.
درمان سرطان روده با شیمی درمانی
یکی دیگر از روش‌های شناخته شده برای درمان سرطان شیمی‌درمانی است. شیمی‌درمانی به دو شکل گسترده و منطقه‌ای انجام می‌شود. در شیمی‌درمانی گسترده، داروها به شکل مستقیم از طریق خون در تمام بدن به گردش در می‌آیند و از گسترش بیماری به نواحی دیگر جلوگیری می‌کنند. در شیمی‌درمانی منطقه‌ای دارو فقط به آن بخشی از بدن که سلول‌های سرطانی دارد تزریق می‌گردد و به‌این‌ترتیب عوارض شیمی‌درمانی کاهش می‌یابد.
درمان سرطان روده به شیوه پرتو تراپی
این روش گاهی به‌تنهایی و گاهی به همراه شیمی‌درمانی یا جراحی استفاده می‌شود. در روش پرتودرمانی با استفاده از پرتوهای پرقدرت اشعه ایکس سلول‌های سرطانی را مورد حمله و درمان قرار می‌دهند.
دارودرمانی برای سرطان روده
داروی رگورافنیب (Regorafenib) که با نام تجاری استیوارگا (Stivarga) نیز به فروش می‌رسد یکی از داروهایی است که برای درمان سرطان روده مورداستفاده قرار می‌گیرد. این دارو در سال 2012 مورد تأیید سازمان غذا و داروی ایالات متحده قرار گرفته و برای درمان سرطان متاستاتیک یا مراحل پیشرفته سرطان کولورکتال که به درمان‌های دیگر پاسخ نداده استفاده می‌شود. این دارو آنزیم‌هایی که رشد سلول‌های سرطانی را تقویت می‌کنند، بلاک می‌کند و به‌این‌ترتیب به درمان این بیماری کمک می‌رساند.
آیا پیشگیری از سرطان روده امکان‌پذیر است؟
جدای از مواردی که مربوط به ژنتیک است و می‌توانند ریسک ابتلا به این بیماری را بالا ببرند بهتر است افراد با استفاده از روش‌های زیر ریسک‌های ابتلا به این بیماری را کاهش دهند:
- داشتن یک تغذیه سالم و سرشار از فیبر نقش مهمی در جلوگیری از ابتلا به سرطان روده دارد. بهتر است در رژیم غذایی انواع میوه‌ها و سبزی‌های تازه قرار گیرند و از مصرف غذاهای فراوری شده، فست‌فودها و نوشیدنی‌های گازدار خودداری شود.
- داشتن فعالیت بدنی و تحرک نقش مهمی در جلوگیری از ابتلا به سرطان روده دارند. به همین دلیل بسیار مهم است که افراد پیاده‌روی روزانه و ورزش را در برنامه خود قرار دهند.
- اگر فردی از خانواده به بیماری سرطان مبتلا بوده پزشکان توصیه می‌کنند که اطرافیان هر ۵ سال یکبار جهت بررسی و معاینه به پزشک گوارش مراجعه نمایند.
کلام پایانی
سرطان روده چیست و چه علائمی دارد؟ سؤال بسیاری از افرادی است که ممکن است یکی از اطرافیان آنها به این بیماری دچار باشد و یا خودشان به این بیماری مبتلا شده باشند. شناخت اینکه سرطان روده چیست کمک می‌کند تا افراد بتوانند آگاهی بیشتری از این بیماری داشته باشند و با دانستن علائم این بیماری هرچه سریع‌تر برای درمان اقدام کنند. بیماری سرطان روده در صورت تشخیص زودهنگام در بیشتر موارد قابل‌بهبود و درمان است. با تشخیص به‌موقع بیماران تا ۵ سال دیگر قادر به زندگی هستند و اگر در این پنج سال بیماری دوباره عود نکند، فرد «درمان شده» تلقی می‌شود و می‌تواند به زندگی عادی خود ادامه دهد.
منابع :
