رابطه استرس و بیماری‌های گوارشی چیست؟ سؤالی است که شاید ذهن بسیاری از بیماران درگیر مشکلات گوارشی را درگیر کرده باشد. شاید شما نیز شنیده باشید که استرس و اضطراب می‌توانند بر روی عملکرد و سلامت روده و معده تأثیر بگذارند. این تنها یک شنیده نیست و تحقیقات نشان داده‌اند که استرس و اضطراب می‌توانند تأثیر منفی بر بخش‌های مختلف دستگاه گوارش داشته باشند و مشکلاتی همچون نفخ، دل‌پیچه، التهاب روده و معده، تهوع و حتی کم‌اشتهایی را به وجود آورند. اگر شما نیز به دلایل عصبی و داشتن استرس دچار بیماری‌های گوارشی هستید بهتر است با مقاله امروز همراه شوید که به رابطه استرس و بیماری‌های گوارشی چیست؟ در آن خواهیم پرداخت.
استرس چگونه بر بیماری‌های گوارشی اثر دارد؟
در جواب این سؤال که رابطه استرس و بیماری‌های گوارشی چیست؟ باید به ارتباط بین دستگاه گوارش و سیستم اعصاب مرکزی اشاره کنیم. این دو بخش از بدن به‌وسیله رشته‌های عصبی یا نورون‌های مختلف به یکدیگر مرتبط هستند. ارتباط بین این دو بخش از بدن یک ارتباط دوطرفه است به این معنی که اختلال در عملکرد مغز می‌تواند باعث بروز مشکلات گوارشی شود و عملکرد نادرست دستگاه گوارش می‌تواند پیام‌های نادرستی به مغز بفرستد.
دستگاه گوارش انسان نورون‌های عصبی بسیار زیادی دارد و به همین دلیل در مقابل استرس بسیار تحریک‌پذیر است؛ به همین دلیل روده را مغز دوم انسان می‌نامند. تأثیری که اضطراب و استرس بر سیستم گوارشی می‌گذارد کمتر از تغذیه ناسالم نیست و به همین دلیل باید به این مسئله توجه کرد.
دستگاه عصبی روده‌ای از 100 میلیون سلول عصبی تشکیل شده که بخش داخلی لوله گوارش از مری تا مقعد را پوشش داده است. رابطه بین روده و مغز به‌وسیله مواد شیمیایی به نام انتقال‌دهنده‌های عصبی انجام می‌شود. یکی از انتقال‌دهنده‌های عصبی بسیار مهم که باعث احساس هیجان و نشاط می‌شود «سروتونین» است که بخش زیادی از آن در روده انسان تولید و ترشح می‌شود. زمانی که تولید سروتونین در بدن کاهش یابد در حرکات روده اختلال پیش می‌آید و مشکلاتی نظیر یبوست ایجاد می‌شود. این مسئله می‌تواند سلامت مغز را نیز به خطر بیندازد و مشکلات عصبی و افسردگی را به وجود آورد.
زمانی که فرد استرس دارد سیستم عصبی سمپاتیک یا بخشی از سیستم عصبی خودمختار بدن که مسئول تنظیم عملکردهایی مانند، تنفس، ضربان قلب و فشارخون است به تولید هورمون استرس یا کورتیزول می‌پردازد. ترشح این هورمون برای مقابله با شرایط استرس‌زا است؛ اما این هورمون باعث مشکلاتی در دستگاه گوارش همچون تشدید رفلاکس، اسپاسم و ایجاد اسهال یا یبوست نیز می‌شود. زمانی که ترشح این هورمون به شکل طولانی‌مدت در بدن ادامه یابد مشکلاتی نظیر بیماری‌های التهابی روده، سندروم روده تحریک‌پذیر و زخم‌های گوارشی، بواسیر به وجود می‌آید.
رابطه استرس و بیماری‌های گوارشی چیست؟
در این بخش از مقاله رابطه استرس و بیماری‌های گوارشی چیست؟ به تأثیر استرس بر روی اجزای دستگاه گوارش همچون روده، معده و مری می‌پردازیم.
دستگاه گوارش انسان بخش‌های مختلفی دارد که بر اثر استرس شرایط خاصی را تجربه کنند. تأثیر استرس بر این بخش‌ها را به شکل جداگانه بررسی می‌کنیم:
رابطه استرس و عملکرد روده
یکی از بیماری‌هایی که روده را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و یکی از عوامل ایجادکننده آن افسردگی و اضطراب است «سندروم روده تحریک‌پذیر» نام دارد. این سندروم حدود 10 درصد از بزرگسالان را درگیر می‌کند و اضطراب یکی از علل شایع ابتلا به این بیماری محسوب می‌شود. نوع مزمن بیماری سندروم روده تحریک‌پذیر با اختلال افسردگی همراه است.
در بیماری سندروم روده تحریک‌پذیر فرد دچار دردهای شکمی، نفخ، حرکات نامنظم دفع مانند یبوست و اسهال می‌شود. طبقه‌بندی این بیماری به شکل یبوست غالب، اسهال غالب و ترکیبی از هر دو است.
دو بیماری دیگر به نام‌های «کرون» و «کولیت اولسراتیو» در نتیجه التهاب در دستگاه گوارش به وجود می‌آیند. از جمله علائم این بیماری‌ها درد شکمی، اسهال و کاهش وزن است. در بررسی مبتلایان مشخص شده که بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری‌ها دچار اختلالات اضطرابی و افسردگی هستند و زمانی که این بیماری‌ها شدت می‌یابد علائم روانپزشکی نیز در فرد بیشتر می‌شود. همچنین اضطراب و افسردگی درد بیشتر و تشدید علائم روده‌ای را در فرد در پی دارد.
رابطه استرس و عملکرد معده
رابطه استرس و عملکرد معده را می‌توان زمانی متوجه شد که فرد در زمان عصبانیت یا اضطراب دچار حالت تهوع و استفراغ می‌شود.
استرس همچنین می‌تواند باعث افزایش ترشح اسید معده شود که در نتیجه آن زخم‌های معده به وجود می‌آیند. ابتلا به «اختلال اضطرابی منتشر» نیز ارتباط بسیار نزدیکی با زخم معده دارد. هرچه این اختلال شدیدتر باشد احتمال ابتلا به زخم معده بیشتر است.
استرس همچنین می‌تواند باعث کاهش یا افزایش اشتها شود که با برهم‌زدن تعادل الگوی تغذیه فرد می‌تواند مشکلات گوارشی و هضم غذا را در بر داشته باشد.
رابطه استرس و عملکرد مری
در این بخش از مقاله رابطه استرس و بیماری‌های گوارشی چیست؟ به رابطه استرس و عملکرد مری می‌پردازیم.
زمانی که فرد دچار استرس می‌شود ممکن است کمتر یا بیشتر از حد معمول غذا بخورد و یا به مصرف الکل یا تنباکو روی آورد. این موارد همگی می‌توانند باعث سوزش معده یا ریفلاکس اسید شوند که در زمان طولانی باعث آسیب به مری می‌گردند.
برخی مواقع استرس می‌تواند باعث اسپاسم در مری شود که با حمله قلبی اشتباه گرفته می‌شود.
استرس همچنین می‌تواند در فرایند بلعیدن غذا نیز اختلال ایجاد کند و یا باعث ورود بیش از حد هوا در هنگام غذا خوردن به داخل دستگاه گوارش شود که نفخ و آروغ زدن را در پی دارد.
راه‌های مهم برای مدیریت استرس و کاهش تاثیر آن بر عملکرد گوارش
روش‌های مختلفی برای کنترل استرس پیشنهاد می‌شود که فرد باید با امتحان کردن آنها بهترین روش را برای کنترل استرس خود بیابد:
ورزش مرتب
فعالیت بدنی باعث کاهش تنش و آزاد شدن ماده‌ای شیمیایی به نام «اندورفین» در مغز می‌شود. این ماده یک ضددرد طبیعی است و می‌تواند به بهبود و بالا بردن کیفیت خواب و در نتیجه آن کاهش استرس کمک کند.
روان درمانی
یکی از روش‌های کنترل استرس، درمان رفتاری - شناختی است که نقش مهمی در کاهش سطح اضطراب و استرس دارد. در این روش به فرد آموزش داده می‌شود که با جایگزین کردن افکار مثبت با منفی به کاهش استرس خود کمک کند.
رژیم غذایی مناسب
کورتیزول یا هورمون استرس زمانی که ترشح می‌شود باعث افزایش اشتها در فرد می‌شود و او را به سمت مصرف غذاهای نه‌چندان سالم سوق می‌دهد. توصیه می‌شود برای کنترل استرس از غذاهایی که در کاهش اضطراب مؤثر هستند استفاده کرد. از جمله این غذاها ماهی سالمون، بادام و مرکبات هستند.
یوگا
یوگا ورزشی است که به شکل هم‌زمان بدن و ذهن را درگیر می‌کند. مطالعات نشان می‌دهند این ورزش می‌تواند نقش مهمی در کاهش سطح استرس، اضطراب و افسردگی داشته باشد.
مدیتیشن
کاهش استرس یکی از اثرات جانبی انجام مدیتیشن است. مهارت‌های ذهن‌آگاهی می‌تواند نقش مهمی در کاهش سطح استرس داشته باشد.
مدیریت زمان
مدیریت زمان و یادگیری مهارت‌های آن نقش مهمی در کنترل استرس و جلوگیری از تأثیر استرس بر عملکرد دستگاه گوارش دارد. برای بهبود مهارت‌های مدیریت زمان، می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
- مشخص کردن اهداف
- برنامه‌ریزی کردن برای انجام کارها
- مشخص کردن مهلت سررسید پروژه‌ها
- خودداری از به تعویق انداختن کارها
کلام پایانی
رابطه استرس و بیماری‌های گوارشی چیست؟ سؤال بسیاری از افرادی است که در مورد رابطه استرس و اضطراب بر عملکرد دستگاه گوارش شنیده‌اند. استرس می‌تواند با افزایش ترشح هورمون کورتیزول در بدن باعث بروز اختلالاتی در بخش‌های مختلف سیستم گوارش شود و مشکلات بسیاری را در این بخش‌ها به وجود آورد. کنترل استرس برای بهبود بیماری‌های گوارشی بسیار اهمیت دارد تا درمان و بهبود این بیماری‌ها بتواند به بهترین شکل خود انجام شود.
منابع :
