تنبلی روده یکی از مشکلات گوارشی به شمار میرود و میتواند بسیاری از افراد را با عوارض ناخوشایندی روبرو سازد. تنبلی روده در افراد بزرگسال و حتی کودکان و نوزادان دیده میشود و باید هرچه سریعتر برای درمان آن اقدام کرد. زمانی که روده فرد نتواند به درستی تحریک شده و حرکت کند تنبلی روده رخ میدهد. عوامل متعددی همچون مصرف کم آب، کمبود فیبر، بیماریهای روده و... از جمله عوامل مؤثر در این عارضه هستند که باید کنترل شوند. در این مقاله به این عارضه و درمان تنبلی روده در خانه خواهیم پرداخت.
بیماری تنبلی روده
روده تنبل را با نام «یبوست ترانزیت کند» (STC) نیز میشناسند که یکی از بیماریهای دستگاه گوارش به شمار میرود. تنبلی روده به دلیل عدم تحرک مؤثر روده و در نتیجه کاهش حرکات پارستالتیک روده رخ میدهد. این بیماری با کاهش تحرک روده بزرگ باعث میشود که مواد زائد در سیستم گوارشی بسیار آهسته حرکت کنند. تنبلی روده را نوعی یبوست عملکردی یا یبوست بدون علت در نظر میگیرند. این اختلال در فواصل زمانی مختلف به وجود میآید و شدت آن میتواند متفاوت باشد.
اگر یکی از سوالات شما نیز این است که علت یبوست چیست؟ میتوان در اولین مورد به تنبلی روده اشاره کرد.
علائم تنبلی روده
از جمله علائمی که افراد مبتلا به تنبلی روده با آن مواجه هستند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- نفخ و زیاد شدن گاز در روده
- یبوست و کاهش حجم مدفوع
- اجابت مزاج کمتر از سه بار در هفته
- درد و ناراحتی در ناحیه شکم
- تهوع و استفراغ
- احساس سردرد و خستگی
- اختلالات خواب و اضطراب
دلایل تنبلی روده
از جمله مواردی که میتوانند به عنوان دلایل تنبلی روده در نظر گرفته شوند موارد زیر هستند:
دلایل مستقیم موثر در تنبلی روده
برخی از دلایل به شکل مستقیم بر عارضه تنبلی روده تأثیر میگذارند که به شرح زیر هستند:
- انسداد روده بر اثر وجود تومور
- عادات ناسالم روده
- آسیب به عضلات مقعد
- ناهنجاریهای سیستم عصبی روده که بر کاهش یا مسدود شدن پریستالیس اثرگذارند.
- بیماری مادرزادی «هیرشپرونگ» که باعث مسدود شدن چند قسمت یا کل روده به دلیل کمبود سلولهای عصبی که جهت حرکت طبیعی عضلات پریستالتیک به آنها نیاز است، میگردد.
علت تنبلی روده
تنبلی روده به معنای کاهش حرکات موثر روده و عدم فعالیت مناسب آن است. علت تنبلی روده میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله کمبود فیبر در رژیم غذایی، عدم نوشیدن آب کافی، نارسایی مواد مغذی، وجود بیماریهای رودهای، مصرف برخی داروها و حتی آسیبهای ناشی از جراحی روده. این عوامل میتوانند به تدریج باعث ایجاد اختلال در عملکرد طبیعی روده و بروز تنبلی آن شوند.
دلایل غیرمستقیم تنبلی روده
از جمله دلایل غیرمستقیم این عارضه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کمکاری تیروئید
- زوال عقل
- سندروم روده تحریک پذیر
- اختلالات خوردن همچون پرخوری عصبی یا بیاشتهایی
سایر دلایل تنبلی روده
از دیگر دلایل مؤثر در تنبلی روده میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از برخی داروها همچون مواد افیونی
- اختلال در عملکرد کف لگن
- استفاده طولانیمدت از ملینهای محرک همچون «بیزاکودیل» و «سنا»
تنبلی روده در کودکان
تنبلی روده در کودکان میتواند به مشکلاتی نظیر یبوست، درد شکمی و کاهش اشتها منجر شود. از علل اصلی این وضعیت میتوان به کمبود آب و فیبر، تغذیه نامناسب و عدم تحرک کافی اشاره کرد. برای درمان تنبلی روده در کودکان، ایجاد تغییرات در رژیم غذایی و افزایش مصرف فیبر و آب بسیار مهم است. همچنین، تشویق به فعالیت بدنی منظم میتواند به بهبود وضعیت کمک کند. در هر صورت، مشاوره با پزشک برای تشخیص دقیق و برنامهریزی درمانی مناسب ضروری است تا از عوارض بیشتر جلوگیری شود.
درمان خانگی تنبلی روده
برای تنبلی روده درمانهای مختلفی وجود دارد. در صورتی که بیماری فرد به دلیل مشکل خطرناکی نباشد پزشک با استفاده از داروها تحریککننده دستگاه گوارش یا درمانهای خانگی به درمان این عارضه کمک میکند. در موارد بسیار نادر ممکن است فرد به جراحی نیاز داشته باشد.
یکی از درمانهای بسیار رایج تنبلی روده درمان خانگی این عارضه است. درمان خانگی تنبلی روده با استفاده از مواد غذایی گیاهی که نقش مهمی در تحریک حرکات روده دارند انجام میگیرد. این روش درمانی میتواند در گامهای اول درمان مورد استفاده قرار گیرد و در صورتی که مؤثر نبود از درمانهای دیگر برای برطرف کردن مشکل تنبلی روده استفاده شود. در کنار مصرف مواد غذایی خاص انجام فعالیتهای ورزشی در برنامه روزنامه افراد نیز نقش مهمی در مداوای تنبلی روده دارند و در درمان خانگی تنبلی روده به آن نیز توجه میشود.
درمان فوری / سریع تنبلی روده
برای درمان سریع و فوری تنبلی روده یکی از موثرترین راهها، نوشیدن آب گرم با لیمو است که به تحریک روده کمک میکند. همچنین، دمنوشهای گیاهی مانند نعناع و زنجبیل میتوانند اثرات مثبتی داشته باشند. افزایش فعالیت بدنی نیز بسیار مهم است؛ حتی یک پیادهروی کوتاه میتواند به بهبود حرکات روده کمک کند. علاوه بر این، مصرف مواد غذایی غنی از فیبر، روغنهای گیاهی و پروبیوتیکها میتواند به تنظیم عملکرد روده کمک کند و از نیاز به داروهای ملین جلوگیری کند.
بهترین خوراکی برای تنبلی روده
همانطور که گفته شد برای درمان خانگی تنبلی روده از مواد گیاهی و طبیعی استفاده میشود. از جمله این مواد گیاهی و طبیعی که از هر کدام از آنها میتوان به عنوان بهترین خوراکی برای تنبلی روده یاد کرد، میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- سبزیهای مختلف: یکی از مواد غذایی بسیار مؤثر در درمان تنبلی روده انواع سبزیها هستند که به دلیل داشتن فیبر میتوانند به افزایش حرکات روده کمک کنند. سبزیجاتی همچون کاهو، اسفناج، جعفری، ریحان، گوجهفرنگی و خیار را میتوان در رژیم به راحتی استفاده کرد.
- مصرف میوهجات: مصرف میوههایی همچون سیب، انگور، توت، پرتقال، هلو و... میتواند به درمان تنبلی روده کمک کند.
- غلات سبوسدار: غلات سبوسدار نیز به دلیل داشتن فیبر میتوانند به درمان تنبلی روده کمک کنند. از جمله غلات سبوسدار میتوان به بلغور، جو، جوی دوسر و برنج قهوهای اشاره کرد.
- حبوبات: حبوباتی همچون نخود، لوبیا، لوبیاسبز و عدس نقش مهمی در بهبود حرکات روده دارند.
- آبلیمو: نوشیدن یک لیوان آب ولرم حاوی آبلیمو تازه میتواند نقش مهمی در مداوای تنبلی روده داشته باشد.
- دانه کنجد: استفاده از کنجد به شکل خالص و یا به همراه غذا در درمان تنبلی روده مؤثر است.
- قهوه: قهوه به دلیل داشتن کافئین میتواند حرکات روده را افزایش دهد و به بهبود عمل دفع کمک کند.
- روغنهای گیاهی: استفاده از روغن کنجد و روغنزیتون در تغذیه، به تحریک حرکات روده و نرم شدن مدفوع بسیار کمک میکند.
- دمنوش چای نعنا یا زنجبیل: مصرف نوشیدنیهای ضدیبوست همچون دمنوش نعنا که خواص ضد اسپاسم و شلکننده دارد و همچنین دمنوش زنجبیل به دلیل خواص افزایشدهنده سرعت هضم غذا و خاصیت گرمکنندگی بدن، میتواند در بهبود مشکلات گوارشی همچون تنبلی روده مؤثر باشد.
دارو یا قرص برای تنبلی روده
اگر با مشکل تنبلی روده روبهرو هستید، راهکارهای دارویی میتوانند به بهتر شدن وضعیت شما کمک کنند. در ادامه، تعدادی از دارو یا قرص برای تنبلی روده که معمولاً تجویز میشوند، معرفی میشوند:
- قرص سی لاکس (C-Lax): ترکیبی از برگ سنا و اسانس رازیانه که با تحریک حرکات روده، دفع را تسهیل میکند.
- قرص سنالاکس (Senalax): ملین گیاهی که انقباضات روده را افزایش داده و به خروج راحتتر مدفوع کمک میکند.
- قرص سنامد (Senamed): دارویی بر پایه گیاه سنا برای درمان یبوست مزمن و تنبلی روده.
- قرص بیزاکودیل (Bisacodyl): با تحریک اعصاب روده، حرکات روده را افزایش میدهد.
- قرص متوکلوپرامید (Metoclopramide): تحرک عضلات دستگاه گوارش را افزایش میدهد و به کاهش تنبلی روده کمک میکند.
- قرص متوکسی فیلین (Methoxyphylline): موثر در افزایش انقباضات روده و بهبود حرکات پریستالتیک.
- قرص سیساپراید (Cisapride): بهبود حرکات گوارشی و کاهش علائم تنبلی روده.
استفاده دارو یا قرص برای تنبلی روده میتواند به شما در رسیدن به بهبودی کمک کند، اما حتماً قبل از مصرف، با پزشک مشورت کنید.
ورزش برای رفع تنبلی روده
ورزش برای رفع تنبلی روده میتواند به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک کند. تنها ۳۰ دقیقه فعالیت منظم، مانند پیادهروی تند یا شنا، حرکات روده را تسهیل میکند. اهمیت زمانبندی ورزش پس از صرف غذا نیز امری است که نباید فراموش شود.
وقتی پس از یک ساعت از صرف غذا ورزش کنیم، جریان خون به رودهها بهینهتر میشود و قدرت انقباض عضلات روده افزایش مییابد. ورزش برای رفع تنبلی روده بدین معناست که با انتخاب صحیح فعالیتهای بدنی، میتوانیم نهتنها از نفخ و ناراحتیهای گوارشی دوری کنیم، بلکه به سلامت کلی بدن نیز کمک کنیم.
خطرات تنبلی روده چیست؟
درمان تنبلی روده برای داشتن یک زندگی سالم بسیار اهمیت دارد. در صورتی که این مشکل درمان نشود عوارضی در بدن فرد به وجود میآید که میتواند باعث مشکلاتی در زندگی روزمره او گردد و یا زمینهساز بیماریهای دیگری در بدن فرد شود.
از جمله عوارض تنبلی روده میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تغییرات روحی روانی همچون بروز افسردگی
- بیحوصلگی و تغییر رفتارهای فرد
- وجود حالت سنگینی و تهوع در معده
- احساس درد در ناحیه سر
- دلدرد شدید
- ایجاد ترک در پوست دیواره مقعد
- ایجاد بواسیر
کلام پایانی
تنبلی روده یکی از عارضههای دستگاه گوارش به شمار میرود که به دلایل مختلفی در فرد به وجود میآید و باعث میشود با کاهش حرکات روده عمل دفع با مشکل مواجه شود. تنبلی روده در گروههای سنی مختلف رخ میدهد و با کاهش عمل دفع میتواند زندگی روزانه فرد را دستخوش تغییراتی سازد. درمان خانگی تنبلی روده یکی از درمانهای مرسوم این بیماری به شمار میرود که میتوان با در نظر گرفتن آن تا حد بسیار زیادی این مشکل را برطرف کرد.
منابع:
