یکی از مشکلاتی که برخی از زنان ممکن است پس از زایمان خود با آن روبرو باشند ابتلا به بیماری فیستول مقعدی است. فیستول مقعدی به یک مجرا گفته می‌شود که باعث اتصال غیرطبیعی دو عضو از بدن یعنی انتهای راست‌روده به پوست اطراف دهانه مقعد می‌گردد. این بیماری در برخی از زنان پس از زایمان دیده می‌شود و به همین دلیل بسیار مهم است که زنان در مورد فیستول مقعدی پس از زایمان بیشتر بدانند. در این مقاله به شکل کامل به این موضوع خواهیم پرداخت.
فیستول مقعدی چیست؟
فیستول مقعدی یکی از بیماری‌های شایع نشیمنگاهی به شمار می‌رود که از طریق یک مجرا انتهای راست‌روده را به پوست اطراف مقعد متصل می‌کند. وجود این کانال یا مجرا باعث می‌شود که چرک و خونابه و حتی مدفوع از ناحیه راست‌روده به پوست اطراف دهانه مقعد راه یابد و مشکلات بسیاری را برای فرد به وجود آورد.
فیستول مقعدی انواع مختلفی دارد که بر اساس محلی که به وجود آمده‌اند نام‌گذاری شده‌اند. از انواع فیستول مقعدی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فیستول زیر مخاطی
- اکسترا اسفنکتریک (Extrasphincteric)
- سوپر اسفنکتریک (Suprasphincteric)
- ترانس اسفنکتریک (Transsphincteric)
- اینتر اسفنکتریک (Intersphincteric)
هر کدام از این فیستول‌ها بخش متفاوتی از ناحیه نشیمنگاه را درگیر خود می‌کنند و درمان آنها به شکل‌های مختلفی صورت می‌گیرد.
چرا بعد از زایمان دچار فیستول مقعدی می‌شویم؟
فیستول مقعدی به دلایل مختلفی می‌تواند به وجود آید. یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد این عارضه آبسه مقعدی است و در کنار آبسه موارد دیگری همچون زایمان نقش مهمی در ابتلا به فیستول دارند. در واقع آسیب‌هایی که در هنگام زایمان به ناحیه واژن و مقعد وارد می‌شوند یکی از شایع‌ترین علل فیستول‌های رکتوواژینال هستند.
علت ابتلای زنان به فیستول پس از زایمان به درد و فشار زایمان طولانی باز می‌گردد. این فشار باعث می‌شود بافت نرم واژن که در بین سر جنین و لگن استخوانی قرار گرفته تحت فشار قرار گیرد و جریان خون را در این ناحیه با مشکل مواجه سازد و آسیب‌هایی به بافت این منطقه وارد شود. صدمات ناشی از زایمان می‌تواند باعث پارگی در پرینه (پوست بین واژن و مقعد) شود و یا به اسفنکتر مقعدی آسیب برساند و به این ترتیب فیستول را در پی داشته باشد.
در کنار دلایلی همچون زایمان و آبسه دلایل زیر نیز می‌توانند باعث بروز فیستول باشند:
- بیماری‌های التهابی روده
- سرطان یا پرتودرمانی در ناحیه لگن
- جراحی شامل واژن، پرینه، رکتوم یا مقعد
- عوارض ناشی از دیورتیکولیت
- در موارد نادر عفونت در پوست اطراف مقعد یا واژن
به نقل از سایت glynns.co.uk:
Recto-vaginal fistula can be painful, embarrassing. It is most likely that you have developed a fistula as a result of a 3rd or 4th degree perineal tear during childbirth. A 3rd degree tear is a tear that extends from your vagina, across the perineum between the vagina and the anus, also affecting the anal sphincter
فیستول رکتوواژینال می‌تواند دردناک و آزاردهنده باشد. به احتمال زیاد این فیستول به دلیل پارگی شدید ناحیه بین واژن و مقعد (پارگی درجه 3 یا 4) در هنگام زایمان ایجاد شده است. در پارگی درجه 3، پارگی از واژن شروع می‌شود و به سمت مقعد امتداد پیدا می‌کند و عضله‌ای که اطراف مقعد را بسته نگه می‌دارد را نیز درگیر می‌کند.
آیا درمان فیستول مقعدی بعد از زایمان ممکن است؟
بیماری فیستول یک بیماری قابل درمان است پس از زایمان نیز می‌توان این بیماری را زیر نظر متخصص به راحتی درمان کرد. درمان بیماری فیستول مقعدی تنها از طریق روش جراحی فیستول و یا لیزردرمانی فیستول امکان‌پذیر است. بسیاری از بیماران تصور می‌کند برای درمان این بیماری می‌توانند از روش‌هایی همچون مراقبت‌های خانگی یا دارودرمانی استفاده کنند که یک باور اشتباه است. این روش‌ها تنها می‌توانند درمان بیماری افراد را به تعویق بیندازند و باعث شوند فیستول به شکل پیچیده‌تری شدت یابد و درمان این بیماری با چالش‌های بیشتری مواجه شود.
روش جراحی فیستول
روش جراحی فیستول به شکل‌های مختلفی انجام می‌شود که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تکنیک فیستولوتومی: در این روش جراح در طول فیستول یک برش ایجاد می‌کند تا محتویات فیستول خارج شود. پس از اتمام جراحی ترمیم زخم از داخل به خارج صورت می‌گیرد و حدود دو ماه زمان می‌برد تا بهبودی حاصل شود.
- تکنیک فلپ ادوانسمنت یا پیشرفته: در این روش فیستول بریده یا خراشیده می‌شود و پس از آن جراح با کمک بافت روده یا پوست اطراف مقعد فیستول را ترمیم می‌کند.
- روش استن یا ستون (seton): در این روش از نوعی نخ جراحی که به آن ستون گفته می‌شود استفاده می‌کنند. این نخ یا لوله تخلیه به باز ماندن مجرای فیستول و از بین رفتن عفونت کمک می‌کند تا در عرض چند هفته عفونت فیستول به شکل کامل تخلیه شود.
- جراحی فیستول مقعدی با تیغ و کوتر: در این روش جراح مسیر فیستول را برش می‌دهد تا داخل آن به شکل کامل تخلیه شود. در صورتی که خونریزی بیش از حد معمول باشد از الکترو کوتر برای سوزاندن سر عروق استفاده می‌کنند. پس از جراحی یک درن داخل فیستول گذاشته می‌شود تا درناژ ادامه پیدا کند.
- استفاده از چسب فیبرین: این چسب را که حاوی ماده مخصوصی است داخل کانال فیستول تزریق می‌کنند. این چسب کمک می‌کند تا فیستول به شکل کامل مهروموم شود و بیماری مداوا گردد.
- پلاگین بیولوژیکی: در این روش با استفاده از مخاط روده یک پلاگین بیولوژیکی ساخته می‌شود و آن را داخل فیستول قرار می‌دهند. وجود این پلاگین باعث می‌شود که بافت جدیدی در اطراف فیستول شروع به رشد کرده و بیماری از بین برود.
روش‌های نام برده در کنار روش‌های دیگری همچون روش لیفت و ابلیشن آندوسکوپی برای درمان فیستول با جراحی انجام می‌شوند. اینکه کدام روش مناسب شرایط بیمار است به نوع فیستول و شرایط آن باز می‌گردد که باید توسط متخصص کولورکتال تشخیص داده شود.
لیزردرمانی فیستول مقعدی
بسیاری مواقع امکان درمان فیستول مقعدی با روش لیزر وجود دارد. در این روش با استفاده از لیزر درمانی فیستول برش داده می‌شود و سپس از لیزر کم‌توان جهت درناژ و ترمیم زخم استفاده می‌کنند. این روش درمانی کم تهاجمی است و با درد و خونریزی همراه نیست و دوره نقاهت کوتاه‌تری نسبت روش جراحی دارد. همه این موارد باعث شده تا بسیاری از پزشکان در صورت امکان از لیزردرمانی فیستول جهت مداوای این بیماری استفاده کنند.
باید توجه داشت از آنجایی که دوره پس از زایمان دوره حساسی است و بسیاری از مادران در این دوره در حال شیر دادن به فرزند خود هستند اینکه کدام روش درمانی مناسب وضعیت بیمار است و می‌تواند پاسخگوی نیازهای مادر پس از زایمان باشد به تشخیص پزشک متخصص باز می‌گردد.
روش‌های پیشگیری از ایجاد فیستول مقعدی پس از زایمان
از جمله دلایل بسیار مهمی که می‌توانند باعث شوند پس از زایمان فرد به فیستول مقعدی مبتلا شود فشار و آسیب به ناحیه مقعد در حین زایمان و یا اقداماتی اشتباه پس از زایمان هستند.
برای جلوگیری از فیستول پس از زایمان به افراد پیشنهاد می‌شود تا با انتخاب یک پزشک مناسب آمادگی‌های لازم برای یک زایمان بدون مشکل فراهم شود و به این ترتیب زایمان باعث ایجاد فشار بیش از حد و آسیب به ناحیه مقعد نگردد.
برای جلوگیری از بیماری فیستول پس از زایمان به افراد توصیه می‌شود تا با رعایت موارد زیر از ابتلا به فیستول جلوگیری کنند:
کنترل یبوست
کنترل یبوست برای جلوگیری از فیستول پس از زایمان بسیار اهمیت دارد. برای جلوگیری از یبوست می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
- رژیم غذایی سالم: به افراد توصیه می‌شود پس از زایمان از فیبر، میوه‌ها، سبزی‌ها، و آب کافی برای جلوگیری از یبوست در رژیم خود بیشتر استفاده کنند.
- داشتن فعالیت بدنی: ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی می‌تواند به بهبود حرکت روده کمک کنند و باید در برنامه روزانه فرد قرار بگیرند.
- استفاده از ملین‌ها: برای جلوگیری از یبوست پس از زایمان استفاده از ملین‌های طبیعی یا تجویزی پزشک می‌تواند از آسیب به بافت مقعد جلوگیری کند.
حمایت از پرینه در حین زایمان
حمایت از پرینه (محدوده میان ناحیه تناسلی و مقعد) و تقویت آن نقش مهمی در جلوگیری از آسیب دیدن این ناحیه در حین زایمان دارد. برای افزایش انعطاف‌پذیری بافت این ناحیه انجام ماساژ پرینه در هفته‌های آخر بارداری می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد و خطر پارگی یا آسیب به این ناحیه را کاهش دهد. همچنین استفاده از تکنیک‌های مناسب در حین زایمان تحت نظارت پزشک متخصص می‌تواند در کاهش فشار بر روی ناحیه مقعد و جلوگیری از آسیب مؤثر باشد.
استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها
برخی مواقع لازم است در صورت وجود علائم عفونت یا خطر عفونت پزشک آنتی‌بیوتیک‌های لازم را تجویز کند تا از تشکیل آبسه و فیستول در این ناحیه جلوگیری شود.
کلام پایانی
فیستول مقعدی بعد از زایمان یکی از مشکلاتی که برخی از زنان ممکن است با آن مواجه شوند. از آنجایی که در حین زایمان فشار بالایی به ناحیه مقعد و اندام تناسلی وارد می‌شود احتمال آسیب به بافت این ناحیه و ایجاد فیستول بالا می‌رود. بسیار مهم است افراد با فیستول پس از زایمان و راه‌های جلوگیری از آن آشنا باشند تا احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش داده و از عوارض آن در امان بمانند.
منبع:
