فیستول مقعدی یکی از بیماری‌هایی است که در ناحیه نشیمنگاه به وجود می‌آید. این بیماری مقعدی باعث می‌شود که انتهای راست‌روده از طریق یک مجرا یا کانال غیرطبیعی به پوست اطراف دهانه مقعد متصل شود. فیستول مقعدی انواع مختلفی دارد که بر اساس محل ایجاد آنها در نشیمنگاه نام‌گذاری شده‌اند و هر کدام با توجه به شرایط خود نیاز به درمان‌های متفاوتی دارند. فیستول مقعدی بین صفاقی یکی از این انواع است که از شایع‌ترین انواع فیستول نیز به شمار می‌رود و در این مقاله به آن به شکل کامل خواهیم پرداخت.
انواع فیستول مقعدی چیست؟
فیستول مقعدی از جمله بیماری‌های نشیمنگاهی یا مقعدی به شمار می‌رود که باعث اتصال غیرطبیعی روده به پوست اطراف دهانه مقعد می‌شود و می‌تواند بسیار دردناک باشد.
بر اثر این اتصال عوارض بسیاری همچون درد در این ناحیه و خروج چرک و خونابه و حتی گاهی مدفوع از سوراخ فیستول دیده می‌شود و همین مسئله باعث مشکلات بسیاری برای فرد می‌گردد.
بیماری فیستول نیازمند درمان پزشکی است؛ زیرا با هیچ یک از روش‌هایی همچون مراقبت‌های خانگی و درمان‌های دارویی بهبود پیدا نمی‌کند.
همچنین انواع فیستول مقعدی ممکن است به شکلهای مختلفی در ناحیه مقعدی پدیدار شوند که فیستول بین صفاقی یکی از آنهاست.
فیستول مقعدی بین صفاقی چگونه است؟
یکی از انواع فیستول مقعدی که از نوع شایع آن نیز به شمار می‌رود فیستول مقعدی بین صفاقی است. این فیستول را با نام فیستول داخل اسفنکتری (Intersphincteric fistula) نیز می‌شناسند. فیستول بین صفاقی از بین عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی شروع می‌شود و با گذر از عضله اسفنکتر داخلی از پوست نواحی اطراف مقعد خارج می‌شود. این فیستول شیوع بسیاری در بین افراد دارد به‌طوری‌که میزان ابتلا به آن چیزی در حدود ۵۵ تا ۷۰ درصد است.
از آنجایی که این فیستول در بین افراد بسیار شایع است آشنایی با آن و نحوه درمانش اهمیت دارد تا هرچه سریع‌تر این بیماری مداوا شود.
به نقل از سایت pubmed.ncbi.nlm.nih.gov:
Development of a peritoneal vaginal fistula is rare and presents a unique clinical scenario, since the fistula wall is less likely to heal spontaneously because of the increased intra-abdominal pressure in the abdomen from the peritoneal fluid
فیستول بین صفاقی معمولا به ندرت اتفاق می افتد و یک وضعیت بالینی منحصربه‌فرد را ایجاد می‌کند. دلیل این امر این است که دیواره این فیستول به دلیل افزایش فشار داخل شکم ناشی از مایع صفاقی، احتمال کمی دارد که به طور خودبه‌خود بهبود یابد.
علائم بیماری فیستول مقعدی چیست؟
شناخت علائم بیماری فیستول مقعدی بسیار اهمیت دارد تا افرادی که علائم غیرعادی در ناحیه مقعد خود می‌بینند هرچه سریع‌تر جهت درمان این بیماری به پزشک متخصص مراجعه کنند. از جمله علائم فیستول مقعدی موارد زیر هستند:
- تغییر رنگ در پوست اطراف ناحیه مقعد
- وجود یک سوراخ بر پوست نزدیک ناحیه مقعد
- ایجاد آبسه‌های مکرر و دائمی در اطراف مقعد
- سوزش و خارش ناحیه اطراف مقعد
- درد با ریتم ثابت ضربان‌دار همراه با احساس سوزش
تشخیص بیماری فیستول چگونه انجام می‌شود؟
زمانی که بیماران علائم فیستول مقعدی را در خود مشاهده می‌کنند و نزد پزشک می‌روند پزشک متخصص دست به معاینه فیزیکی ناحیه مقعد می‌زند. در بیشتر موارد پزشک می‌تواند با معاینه فیزیکی فیستول مقعدی را تشخیص دهد؛ اما برخی مواقع دهانه بیرونی فیستول بسته است و در این مواقع نیاز به روش‌های تشخیص دیگری است. برای یافتن منبع داخلی فیستول بسیاری مواقع لازم است پزشک از آنوسکوپ استفاده کند تا بتواند منبع فیستول را بیابد.
جدای از معایناتی که از آنها نام برده شد ممکن است پزشک لازم ببیند از روش‌های دیگری همچون موارد زیر جهت تشخیص استفاده کند:
- MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی)
- سونوگرافی آندوسکوپی
- فیستولوگرافی
با استفاده از روش‌های فوق است که پزشک می‌تواند به شکل کامل ابتدا و انتهای فیستول و مسیر آن را به درستی تشخیص دهد و سپس درمان‌های متناسب با آن را انتخاب نماید.
درمان فیستول مقعدی بین صفاقی چگونه انجام می‌شود؟
درمان فیستول مقعدی بین صفاقی تنها از طریق جراحی یا لیزردرمانی فیستول امکان‌پذیر است. جراحی فیستول مقعدی با توجه به اینکه فیستول تا چه میزان ساده یا پیچیده است می‌تواند متفاوت باشد. شایع‌ترین فیستول‌های مقعدی فیستول‌های ساده و بین اسفنکتریک هستند که فقط مقدار کمی از عضله را درگیر می‌کنند. این موارد به طور معمول درمان ساده‌تری دارند اما فیستول‌های پیچیده‌تر ممکن است نیاز به اقدامات پیچیده‌تری داشته باشند.
درمان فیستول ساده
اگر فیستول مقعدی فقط مقدار کمی از عضله را درگیر کند و هیچ شاخه‌ای نداشته باشد به آن فیستول ساده می‌گویند درمان فیستول مقعدی ساده به طور معمول با روش فیستولوتومی است. این روش با یک بار انجام می‌تواند تا حدود ۹۵ درصد موفقیت‌آمیز باشد و این بیماری را درمان کند.
در جراحی فیستولوتومی جراح کولورکتال یک برش در سطح فیستول ایجاد می‌کند تا فیستول به شکل کامل تخلیه شود. گاهی در ادامه نیاز است بافت عفونی از ناحیه حذف شود. در این مواقع بخش کمی از عضله این ناحیه بریده می‌شود بدون اینکه آسیبی به ناحیه وارد شود.
فیستول‌های پیچیده
فیستول در صورتی پیچیده به شمار می‌رود که به شکل قابل توجهی عضله را درگیر کند یا دارای شاخه باشد یا فرد شرایطی داشته باشد که خطر عوارض ناشی از جراحی را افزایش دهد. فیستول‌های پیچیده ممکن است به چندین عمل جراحی برای مداوا نیاز داشته باشند. جراح کولورکتال ممکن است از یک یا چند تکنیک زیر برای مداوا استفاده کند:
تخلیه ستون
ستون نوعی نخ جراحی است که قابل جذب نیست و پس از مدتی باید از ناحیه برداشته شود. جراح از این نخ استفاده می‌کند تا مسیر فیستول باز بماند و تمام ترشحات چرکی داخل آن خارج گردد. در نهایت ممکن است نیاز به یک جراحی برای مداوای کامل بیماری باشد.
فلپ پیشرفت اندورکتال
در این روش جراح بافت عفونی اطراف دهانه داخلی فیستول مقعدی را برش می‌دهد. سپس این سوراخ را با پایین کشیدن یک فلپ از بافت سالم داخل راست‌روده بالای آن می‌پوشاند. در این وضعیت تخلیه فیستول از دهانه خارجی آن ادامه می‌یابد تا فیستول از داخل به بیرون شروع به بهبود کند.
روش لیفت
این روش در مواقعی کاربرد دارد که فیستول از ماهیچه‌های اسفنکتر عبور کرده و انجام جراحی‌هایی همچون فیستولوتومی می‌تواند برای فرد عوارض داشته باشد. روش لیفت به طور معمول در دو مرحله انجام می‌شود. در مرحله اول جراح از یک نخ ستون کمک می‌گیرد تا عرض فیستول در عرض چند هفته کمی پهن شود و در نهایت جراح اقدام به برداشتن بافت آلوده می‌کند و دهانه فیستول را می‌بندد.
لیزردرمانی فیستول مقعدی
لیزردرمانی فیستول مقعدی یکی از روش‌های کم تهاجمی به شمار می‌رود که مناسب برخی از انواع فیستول است. این روش با استفاده از لیزر CO2 انجام می‌شود و به دلیل نداشتن درد و خونریزی دوره نقاهت آن بسیار کوتاه و ناچیز است. اینکه آیا این روش مناسب درمان بیماری فرد باشد یا نه به تشخیص پزشک باز می‌گردد.
روش‌های پیشگیری از فیستول بین صفاقی چیست؟
برای پیشگیری از ابتلا به انواع فیستول و به خصوص فیستول بین صفاقی بسیار مهم است افراد با روش‌های پیشگیری از این بیماری آشنا باشند. از جمله روش‌های پیشگیری از فیستول بین صفاقی موارد زیر هستند:
مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای
از آنجایی که بسیاری از بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری‌های التهابی روده (بیماری کرون و کولیت اولسراتیو) می‌توانند باعث افزایش خطر ابتلا به فیستول شوند کنترل این بیماری‌ها بسیار اهمیت دارد. همچنین افراد دیابتی به دلیل اینکه بیشتر در معرض عفونت‌ها هستند باید به کنترل سطح قند خون خود بسیار توجه داشته باشند تا عفونت باعث تشکیل فیستول نشود.
تغذیه مناسب
بسیار مهم است افراد برای جلوگیری از ابتلا به یبوست و بیماری‌های مقعدی همچون بواسیر و شقاق که می‌توانند به فیستول مقعدی منجر شوند مصرف غذاهای پر فیبر را در رژیم غذایی خود افزایش دهند. همچنین باید روزانه به مقدار کافی آب نوشید تا از سفت شدن مدفوع و فشار به ناحیه مقعد جلوگیری شود.
رعایت بهداشت فردی
بسیار مهم است افراد بهداشت ناحیه مقعد خود را به شکل کامل رعایت کنند تا این ناحیه مستعد عفونت و ایجاد آبسه که یکی از عوامل زمینه‌ساز فیستول مقعدی است، نشود.
داشتن تحرک کافی
یکی دیگر از مواردی که می‌تواند در پیشگیری از فیستول مقعدی مؤثر باشد داشتن تحرک و انجام ورزش به شکل روزانه است. این تحرک کمک می‌کند از مشکلاتی نظیر یبوست جلوگیری شود و به‌این‌ترتیب فرد کمتر در معرض عوارض ناشی از یبوست همچون فیستول مقعدی باشد.
کلام پایانی
فیستول مقعدی یکی از بیماری‌های نشیمنگاهی به شمار می‌رود که انواع مختلفی دارد. فیستول مقعدی بین صفاقی یکی از انواع شایع این بیماری است که در بسیاری از افراد مبتلا دیده می‌شود. درمان این فیستول از اهمیت بالایی برخوردار است و باید افراد هرچه سریع‌تر جهت درمان این بیماری به پزشک متخصص کولورکتال مراجعه کنند تا با روش‌های درمانی مناسب اقدام به مداوای این بیماری کند.
منابع:
