بسیاری مواقع افراد بااحساس درد در ناحیه مقعد خود مواجه می‌شوند. مقعد در بخش انتهای دستگاه گوارش قرار گرفته است و ناحیه‌ای حساس از بدن محسوب می‌شود. به دلیل اینکه مقعد محل خروج مدفوع است آلوده به عوامل میکروبی و بیماری‌زا می‌باشد و به همین دلیل مستعد ابتلا به بیماری‌های مختلفی است. بسیاری مواقع درد در ناحیه مقعد به دلیل بروز یک بیماری است و تشخیص علت درد مقعدی با تشخیص نوع بیماری مقعد امکان‌پذیر است. بسیاری مواقع درد مقعد ناشی از یک عارضه یا بیماری ساده است؛ اما برخی مواقع می‌تواند نشان از یک بیماری جدی در بدن دهد. در مقاله امروز به تشخیص علت درد مقعدی و روش‌های درمان و کاهش درد در مقعد خواهیم پرداخت.
تشخیص علت درد مقعدی
درد مقعدی در بیشتر مواقع ناشی از یک بیماری است که در ناحیه مقعد به وجود آمده است. در ادامه با انواع بیماری‌هایی که می‌توانند باعث این عارضه شوند آشنا می‌شوید.
شقاق
شقاق یا فیشر به زخم مقعدی نیز معروف است. در اثر این بیماری یک شکاف یا ترک در ناحیه مقعد ایجاد می‌شود و در صورت عدم درمان می‌تواند عمیق‌تر شود. این بیماری یکی از علل درد مقعدی است و درد آن در مواردی به حدی است که بیمار نتواند به پزشک اجازه معاینه دهد.
بواسیر
هموروئید یا بواسیر یکی از شایع‌ترین بیماری‌های نشیمنگاهی است و می‌تواند از هر دو نفر یک نفر را مبتلا کند. بر اثر بیماری بواسیر، عروق ناحیه مقعد یا انتهای راست‌روده دچار التهاب و کشیدگی می‌شوند و این مسئله می‌تواند علائمی همچون درد، خارش، سوزش و خونریزی را به همراه داشته باشد. در این شرایط درمان بواسیر اولویت زیادی دارد.
آبسه مقعد
این بیماری در اثر مسدودشدن غدد اطراف دهانه مقعد به وجود می‌آید. زمانی که این غدد مسدود می‌شوند چرک و عفونت در ناحیه جمع شده و باعث بروز آبسه مقعدی می‌شود. درد ناشی از آبسه مقعد می‌تواند علت درد مقعدی باشد. با درمان آبسه مقعدی می‌توانید درد را برطرف کنید.
فیستول مقعدی
یکی از بیماری‌های بسیار شایع دیگر فیستول مقعدی است. فیستول به‌صورت کلی به مجرای غیرطبیعی گفته می‌شود که دو ناحیه بی‌ربط از بدن را به یکدیگر وصل می‌کند. فیستول مقعدی باعث ارتباط روده بزرگ به پوست اطراف مقعد می‌شود. علائم این بیماری خارش، سوزش، خروج ترشحات بد بو، درد در ناحیه و گاهی خونریزی است. با درمان فیستول مقعد دیگر این علائم را نخواهید داشت.
کیست مویی
ایجاد کیست مویی در ناحیه انتهای ستون فقرات یا بین شکاف دو باسن می‌تواند علت درد مقعد باشد. کیست مویی یا به شکل سوراخ‌هایی در این ناحیه خود را نشان دهد و یا به شکل آبسه و با چرک و عفونت دیده می‌شود. علت این بیماری برگشت مو به داخل پوست و در نهایت تجمع چرک و عفونت در اطراف آن است.
سرطان مقعد
سرطان مقعد در زمانی که تومورهای آن بزرگ شوند و بر روی بافت‌های بدن فشار وارد کنند، عامل درد مقعد می‌تواند باشد. بسیاری از علائم سرطان مقعد با بیماری‌های دیگر ناحیه نشیمنگاهی یکی هستند و به همین دلیل بهتر است برای تشخیص این موضوع حتماً با پزشک مشورت شود.
بیماری‌های التهابی روده
برخی مواقع بیماری‌های التهابی روده مانند کرون و کولیت می‌توانند عامل درد مقعدی باشند.
زگیل تناسلی در ناحیه مقعد
ایجاد زگیل تناسلی به شکل زائده یا گوشت اضافه در ناحیه مقعد می‌تواند علت درد مقعد باشد. زگیل تناسلی می‌تواند در داخل و یا خارج رکتوم رشد کند و در هنگام خارش زائده یا عبور مدفوع باعث ایجاد درد در ناحیه مقعد شود. درد ناشی از زگیل تناسلی به طور معمول با سوزش یا خارش همراه است.
علل دیگر احساس درد در مقعد
جدای از بیماری‌های بالا، بسیاری مواقع درد مقعدی به دلیل موارد زیر رخ می‌دهد:
رابطه جنسی مقعدی
رابطه جنسی مقعدی می‌تواند با تحریک ناحیه مقعد، ایجاد پارگی، زخم و خونریزی باعث ایجاد درد مقعدی شود. همچنین عدم رعایت نکات بهداشتی می‌تواند ابتلا به عفونت را در این ناحیه افزایش دهد و باعث درد شود.
اسپاسم و شوک عصبی مقعد
این بیماری شبیه به «سندرم لواتور آنی» است و باعث می‌شود عضلات کف لگن دچار اسپاسم شوند. شوک عصبی مقعد می‌تواند ماهیچه‌های راست‌روده یا اسفنکتر مقعد را تحت‌تأثیر قرار دهد. اسپاسم مقعدی به شکل ناگهانی رخ می‌دهد و درد آن ممکن است به شکل گرفتگی یا احساس گزیدگی باشد. این گرفتگی حدود 1۵ دقیقه طول می‌کشد و ممکن است عواملی همچون استرس یا اضطراب باعث تحریک آن شوند.
اسپاسم عضلات کف لگن یا سندرم لواتور آنی
سندرم لواتور آنی باعث می‌شود فرد درد مزمن مقعدی را تجربه کند. دوره‌های درد ناشی از اسپاسم کف لگن ممکن است 30 دقیقه یا بیشتر به طول بینجامد. برخی عوامل همچون زایمان، حرکات روده، فشار، نشستن‌های طولانی‌مدت و ارتباط جنسی می‌توانند عامل آن باشند.
آشنایی با روش‌های درمان و کاهش درد در مقعد
پس از تشخیص علت درد مقعدی، درمان این عارضه اهمیت دارد. روش‌های درمان و کاهش درد مقعدی بستگی به عامل ایجاد درد دارد. در ادامه به روش‌هایی که برای درمان و کاهش درد بیمارهای مقعدی به کار می‌روند اشاره خواهیم کرد:
درمان درد مقعدی ناشی از بواسیر
بیماری بواسیر اگر در مراحل ابتدایی و خفیف خود باشد با درمان‌های خانگی و استفاده از پمادها و داروها قابل‌درمان است. درصورتی‌که بواسیر از نوع داخلی درجه 3 و ۴ باشد و یا به‌صورت کلی با درمان‌های ذکر شده بهبود نیابد، باید از روش‌های تهاجمی مانند جراحی و لیزر برای درمان درد مقعدی بواسیر استفاده شود.
درمان درد مقعدی ناشی از شقاق
بیماری شقاق نیز مانند هموروئید اگر در مرحله حاد باشد با استفاده از درمان‌های خانگی و داروها قابل‌بهبود است؛ اما اگر بیماری در مرحله حاد درمان نشود و شکل مزمن پیدا کند باید از روش‌های تهاجمی همچون جراحی و لیزر بواسیر استفاده کرد.
درمان درد مقعدی ناشی از آبسه مقعد
اگر آبسه مقعدی خفیف باشد ممکن است با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها درمان شود؛ اما در مراحل شدید، پزشک ممکن است ناچار شود با برش‌دادن آبسه به خروج چرک و عفونت از ناحیه کمک کند.
درمان درد مقعدی ناشی از فیستول
تنها راه درمان درد مقعدی ناشی از این بیماری، روش‌های تهاجمی همچون جراحی فیستول یا لیزردرمانی است.
درمان درد مقعدی ناشی از کیست مویی
کیست مویی نیز از جمله بیماری‌هایی است که درمان آن از طریق روش‌های خانگی و دارویی امکان‌پذیر نیست و تنها درمان آن روش‌های جراحی و لیزردرمانی هستند.
درمان درد مقعدی ناشی از زگیل تناسلی
برای درمان زگیل تناسلی بهترین روش استفاده از لیزر است که بیماری را بدون خونریزی و یا درد درمان می‌کند.
درمان درد مقعدی ناشی از سرطان
اگر فرد به سرطان مقعد مبتلا باشد پزشک پس از تشخیص بیماری از روش‌هایی همچون جراحی، پرتودرمانی و یا شیمی‌درمانی برای درمان بیماری استفاده می‌کند.
درمان سایر علل درد مقعدی
سایر عواملی همچون بیماری‌های التهابی روده، اسپاسم عضلات کف لگن، و اسپاسم و شوک عصبی مقعد که باعث درد مقعدی می‌شوند با استفاده از داروهای مخصوصی که پزشکان تجویز می‌کنند قابل‌درمان هستند.
درمان‌های موقت درد مقعدی
برای درمان و کاهش درد مقعدی بهترین کار این است حتماً به پزشک مراجعه کنید تا علت بیماری شما مشخص شود و درمان مناسب پیشنهاد گردد. اگر به پزشک دسترسی ندارید می‌توانید از راهکارهای زیر به‌صورت موقت برای کنترل و کاهش درد مقعدی استفاده کنید:
استفاده از داروهای بی‌حسی:
برخی از داروهای بی‌حس‌کننده مانند لیدوکائین می‌توانند به طور موقت در کاهش درد مقعدی مفید باشند.استفاده از داروهای مسکن:
داروهای مسکن نیز نقش مهمی در کاهش درد دارند و شما می‌توانید در صورت نیاز از آنها استفاده کنید.حمام سیتز:
قراردادن نشیمنگاه در تشت یا لگن آب گرم می‌تواند تا حد بسیار زیادی با افزایش‌دادن گردش خون در این ناحیه، درد را کاهش دهد.کمپرس یخ:
می‌توانید مقداری یخ را داخل یک پارچه و یا یک حوله بپیچید و بر روی مقعد خود قرار دهید این کار می‌تواند درد ناحیه مقعد را کم کند.داشتن تحرک:
انجام ورزش و داشتن تحرک و خصوصاً انجام ورزش‌هایی مانند کگل و شنا می‌توانند تا حد بسیار زیادی به کاهش درد مقعدی شما کمک کنند.درمان یبوست:
بسیاری مواقع درد ناحیه مقعدی به دلیل یبوست و فشار مدفوع هنگام خارج‌شدن از دهانه مقعد ایجاد می‌شود. اگر با این مشکل دست‌وپنجه نرم می‌کنید بهتر است با استفاده از رژیم غذایی حاوی فیبر و مصرف آب کافی این بیماری را درمان کنید.
کلام پایانی
درد مقعدی یکی از عارضه‌هایی است که ممکن است افراد بسیاری را درگیر خود کند. تشخیص علت درد مقعدی نقش مهمی در درمان و کاهش درد دارد. بسیاری از بیماری‌های ناحیه نشیمنگاهی همچون بواسیر، شقاق، فیستول، آبسه و کیست مویی عمده‌ترین عوامل ایجاد درد در این ناحیه هستند. هر کدام از این بیماری‌ها درمان مشخص و متفاوتی دارند و به همین دلیل تشخیص نوع بیماری برای درمان و کاهش درد مقعدی بسیار مهم است؛ بنابراین زمانی که با علائم هر کدام از این بیماری‌ها مواجه شدید بهتر است به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا علت درد مقعدی می‌تواند ناشی از یک دلیل بسیار ساده و یا یک بیماری جدی همچون سرطان باشد.
منابع :
