شقاق مزمن چیست؟

یکی از بیماری‌های نشیمنگاهی که برای بیماران بسیار آزاردهنده است و می‌تواند زندگی روزمره آنها را مختل کند بیماری شقاق یا فیشر نام دارد. این بیماری به شکل یک شکاف یا پارگی در ناحیه مقعد به وجود می‌آید و با درد بسیاری همراه است. شقاق به دو نوع شقاق حاد و شقاق مزمن تقسیم می‌شود که هر کدام نیاز به درمان‌های متفاوتی دارند. شقاق مزمن به عنوان شکل جدی‌تر این بیماری به شقاقی گفته می‌شود که به درمان آن توجهی نشده و نیاز به روش‌های جدی‌تری برای درمان دارد. در این مقاله به شکل کامل به اینکه شقاق مزمن چیست خواهیم پرداخت.

بیماری شقاق مقعدی

بیماری شقاق مقعدی نوعی پارگی یا ترک در کنار سوراخ مقعد است که ممکن است با هموروئید اشتباه گرفته شود. شقاق مقعدی دارای دو نوع حاد و مزمن میباشد.

شقاق مزمن مقعدی

شقاق مزمن مقعدی به شکاف یا پارگی در ناحیه مقعد گفته می‌شود که برای مدت طولانی بهبود نیافته و بیش از 6 هفته باقی مانده است. برخلاف شقاق حاد که معمولاً طی چند هفته با مراقبت‌های خانگی و درمان‌های ساده بهبود می‌یابد، شقاق مزمن نیاز به درمان‌های جدی‌تر و مداخله پزشکی دارد.

ویژگی‌های شقاق مزمن

بسیار مهم است بیماران برای تشخیص بهتر بیماری خود و مراجعه سریع‌تر به پزشک با علائم شقاق مزمن آشنا باشند. از جمله ویژگی‌های شقاق مزمن موارد زیر هستند:

طول ابتلا به بیماری

یکی از ویژگی‌های شقاق مقعدی مزمن این است که در زمان طولانی‌تری در بدن بیمار حضور دارد. به طور معمول شقاقی که بیش از ۶ تا ۸ هفته در بدن بیمار حضور داشته را شقاق مزمن می‌نامند.

وجود حاشیه‌های سفت در ناحیه شقاق

 یکی دیگر از ویژگی‌های شقاق مزمن این است که بافت‌های زخمی و سفت شده در لبه‌های شکاف شقاق شکل گرفته‌اند.

ایجاد تغییرات آناتومیکی

از دیگر ویژگی‌های این نوع شقاق این است که باعث ایجاد برجستگی‌های کوچک در داخل یا خارج از شکاف شقاق می‌شود که به آن «تگ پوستی» یا «پاپیلای هیپرتروفیک» نیز می‌گویند.

علت بیماری شقاق مزمن

مهم‌ترین علتی که باعث ابتلا فرد به بیماری شقاق مزمن می‌شود وجود فشار بر روی ناحیه مقعد است. فشار می‌تواند به دلایل مختلفی بر روی ناحیه مقعد ایجاد شود که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

یبوست مزمن 

یکی از مهم‌ترین دلایل ابتلای فرد به شقاق مزمن مقعدی عارضه یبوست است. این عارضه باعث می‌شود که مدفوع در داخل روده بزرگ سفت و خشک شود و در هنگام خروج از مقعد فشار بیش از حدی را به این ناحیه وارد کند و باعث پارگی پوست دهانه مقعد شود.

اسهال مداوم

از دیگر دلایلی که در ابتلا به شقاق مزمن مؤثر است اسهال مکرر و مداوم است. اسهال نیز می‌تواند باعث تحریک ناحیه مقعد و فشار به آن و عدم بهبود شکاف‌های ایجاد شده در این ناحیه شود.

رابطه مقعدی

یکی از دلایل مهم ابتلا به شقاق مزمن رابطه مقعدی است. این رابطه باعث می‌شود فشار بسیاری به پوست ناحیه مقعد وارد شود و پوست این ناحیه شکاف بردارد.

زایمان

از دیگر دلایل ابتلا به شقاق مقعدی زایمان طبیعی است. در حین زایمان طبیعی فشار بسیاری به عضلات اسفنکتر مقعد وارد می‌شود و در نتیجه آن شکاف یا پارگی در پوست ناحیه مقعد به وجود می‌آید.

بیماری‌های التهابی روده 

بیماری‌هایی همچون کرون و کولیت اولسراتیو می‌توانند باعث التهاب و زخم در روده بزرگ و مقعد شوند.
از دیگر دلایل ابتلا به شقاق مزمن می‌توان موارد زیر را برشمرد:

• سندرم انسداد مدفوع
• بیماری سل
• هرگونه ضربه به مقعد یا ناحیه اطراف آن
• دیسکزی نوزادان (مشکل در دفع)
• برخی از عفونت‌های مقاربتی
• جراحی در ناحیه مقعد یا لگن

علائم شقاق مزمن

شناخت علائم شقاق مزمن بسیار مهم است تا افراد با مشاهده آنها هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنند. از جمله علائم شقاق مزمن موارد زیر هستند:

• احساس درد در هنگام اجابت مزاج
• خارش یا سوزش
• مشاهده خون روشن در هنگام اجابت مزاج
• لمس توده در اطراف مقعد
• اسپاسم مقعد

بهترین درمان برای شقاق مزمن چیست؟

درمان شقاق مزمن تنها به روش جراحی و یا لیزردرمانی امکان‌پذیر است. ممکن است در برخی موارد پزشکان روش‌هایی همچون درمان‌های موضعی و دارویی، تغییرات در سبک زندگی، رژیم غذایی و مراقبت‌های خانگی را پیشنهاد کنند؛ اما به طور معمول این روش‌ها اثرگذار نیستند و بیمار نیاز به جراحی یا لیزردرمانی پیدا می‌کند.

روش اسفنکتروتومی داخلی جانبی 

جراحی سنتی شقاق جهت کاهش اسپاسم در عضلات مقعد انجام می‌شود تا به این ترتیب به بهبود ترک‌خوردگی پوست و شکاف شقاق کمک شود. این روش را عمل جراحی اسفنکتروتومی می‌نامند که به دو شکل بسته و باز انجام می‌شود. در هر دوی این روش‌ها یک برش بر روی اسفنکتر ایجاد می‌شود تا اسپاسم عضله کاهش پیدا کند. این روش تحت بیهوشی عمومی یا بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و دوره نقاهت آن چیزی در حدود ۶ هفته زمان می‌برد.

فیشرکتومی

یکی دیگر از راه‌های درمان شقاق مزمن روش فیشرکتومی است که نتیجه آن تقریباً مشابه روش اسفنکتروتومی است. در این روش لبه‌های زخم بریده و جدا می‌شوند و بعد از ماده‌ای مخصوص برای بستن دهانه‌های زخم استفاده می‌کنند. در این روش درمانی عضلات اسفنکتر بریده نمی‌شود.

فلپ پیشرفته

یکی دیگر از روش‌های درمان شقاق مزمن فلپ پیشرفته است. در این روش بافت سالم را از بخش‌های دیگر بدن برمی‌دارند و از آن برای ترمیم زخم فیشر و بهبود خون‌رسانی به ناحیه آسیب‌دیده استفاده می‌کنند.

لیزردرمانی شقاق مزمن

یکی از روش‌های بسیار مؤثر که از آن برای درمان شقاق مزمن استفاده می‌کنند روش لیزردرمانی شقاق است. در این روش از لیزر CO2 استفاده می‌شود و با آن به ترمیم شکاف شقاق می‌پردازند. این روش بدون نیاز به بیهوشی در کمتر از ۳۰ دقیقه می‌تواند شقاق مزمن را درمان کند و این بیماری را برای همیشه از بین ببرد. از آنجایی که روش لیزردرمانی شقاق مزمن بدون درد و خونریزی است دوره نقاهتی ندارد و بیمار می‌تواند به راحتی فعالیت‌های روزمره خود را پس از انجام لیزر دنبال کند.

پیشگیری از شقاق مزمن مقعدی

بسیار مهم است افراد از روش‌های پیشگیری شقاق مزمن مطلع باشند تا بتوانند از ابتلا به این بیماری جلوگیری کنند. از جمله روش‌های پیشگیری از شقاق مزمن مقعدی موارد زیر هستند:

• بهبود عملکرد دستگاه گوارش با مصرف فیبر کافی و نوشیدن آب
• تحرک کافی در طول روز
• اجتناب از زور زدن در هنگام دفع مدفوع
• شستشوی مناسب ناحیه مقعد بعد از دفع
• داشتن فعالیت بدنی منظم
• مدیریت استرس
• مصرف ملین‌های طبیعی
• اجتناب از مصرف مواد تحریک‌کننده مانند غذاهای تند، چرب و نوشیدنی‌های کافئین‌دار و الکلی 
• مراقبت‌های مناسب در دوران بارداری

کلام پایانی

شقاق مزمن یکی از بیماری‌های ناحیه نشیمنگاهی است که می‌تواند با درد و سایر علائمش زندگی روزانه فرد را با اختلال مواجه سازد. این بیماری باعث ایجاد یک ترک یا شکاف در ناحیه مقعد می‌شود و درمان آن از اهمیت بالایی برخوردار است. درمان شقاق مزمن در بیشتر موارد از طریق جراحی و لیزردرمانی امکان‌پذیر است تا این بیماری به بهترین شکل خود و برای همیشه درمان شود.

منبع: 

• my.clevelandclinic.org