بیماری شقاق مقعدی به عنوان یکی از عارضه‌های شایع نشیمنگاهی شناخته می‌شود. بر اثر این بیماری پوست نازک اطراف مقعد دچار پارگی‌های کوچکی می‌شود که درد بسیاری را به وجود می‌آورند. شقاق به دو نوع مزمن و حاد تقسیم می‌شود و شناخت تفاوت شقاق مزمن و حاد بسیار اهمیت دارد. در این مقاله به تفاوت این دو نوع بیماری شقاق خواهیم پرداخت و از روش‌های درمان آنها خواهیم گفت.
شقاق حاد و مزمن چیست؟
شقاق حاد و شقاق مزمن دو حالت از بیماری شقاق یا فیشر هستند. بیماری شقاق در هر کدام از این انواع با یکدیگر متفاوت است و نیاز به درمان‌های متفاوت دارد:
- شقاق حاد: این شقاق به شکل ناگهانی در بدن فرد رخ می‌دهد و به طور معمول در یک بازه زمانی دو هفته‌ای بهبود پیدا می‌کند. این شقاق درد شدیدی دارد و می‌توان آن را با مراقبت‌های درمان خانگی و یا استفاده از پمادها درمان کرد.
- شقاق مزمن مقعدی: این شقاق در واقع همان شقاق حاد است که در بازه زمانی ۶ تا ۸ هفته درمان پیدا نکرده و با تشدید بیماری و با کاهش قطر دهانه مقعد باعث تشدید شقاق شده است. شقاق مزمن مقعدی به روش‌های درمانی جدی‌تری همچون جراحی یا لیزر شقاق نیاز دارد.
از آنجایی که روش‌های درمان شقاق مقعدی در هر کدام از این دو وضعیت با یکدیگر متفاوت هستند بسیار مهم است بیماران علائم هر کدام از انواع شقاق را بشناسند و با مشاهده آنها هرچه سریع‌تر جهت درمان به پزشک مراجعه کنند.
علائم شقاق حاد و شقاق مزمن
علائم شقایق حاد و مزمن در برخی موارد جزئی با یکدیگر متفاوت هستند. در ادامه به علائم هر کدام از انواع شقاق اشاره می‌کنیم:
علائم شقاق حاد مقعدی
افرادی که بیماری شقاق حاد را تجربه می‌کنند به طور معمول علائم زیر را دارند:
- درد بسیار شدید در هنگام اجابت مزاج
- سوزش یا خارش ناحیه مقعد
- وجود ترک یا زخم در پوست دهانه مقعد
- خونریزی به رنگ قرمز روشن در هنگام عمل دفع
علائم شقاق مزمن
از جمله علائم شقاق مزمن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس درد در هنگام دفع
- خارش یا سوزش مقعد
- اسپاسم مقعد
- خونریزی در هنگام اجابت مزاج
- لمس یک تگ پوستی در پوست اطراف دهانه مقعد
- سفت شدن بافت زخمی لبه‌های شکاف مقعد
همان‌طور که مشاهده می‌کنید با اینکه این دو نوع شقاق در بسیاری علائم با یکدیگر مشابهت دارند؛ اما در برخی موارد متفاوت هستند و با توجه به این تفاوت‌ها می‌توان نوع بیماری شقاق را تا حدی تشخیص داد.
تفاوت شقاق حاد و مزمن چیست؟
شناخت تفاوت شقاق حاد و مزمن کمک می‌کند تا افراد بتوانند به شکل ساده‌تری این بیماری را تشخیص دهند. از جمله تفاوت شقاق حاد و مزمن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مدت زمان درگیری بیماری
یکی از مهم‌ترین تفاوت شقاق حاد و مزمن مدت زمانی است که این بیماری فرد را درگیر می‌کند. شقاق حاد کمتر از ۶ هفته ادامه دارد و در این مدت زمان بهبود پیدا می‌کند. شقاق مزمن در مدت زمانی بیش از ۶ هفته ادامه دارد و همین ادامه‌دار بودن آن باعث می‌شود که به آن شقاق مزمن بگویند.
علائم بالینی
به علائم شقاق حاد و مزمن اشاره کردیم. شقاق حاد با علائمی همچون درد شدید و ناگهانی در هنگام دفع و گاهی خونریزی خفیف ظاهر می‌شود. شقاق مزمن درد مداوم و مکرر دارد که در دوره‌های مختلف می‌تواند تشدید شود. از طرفی خونریزی شقاق مزمن بیشتر است و همچنین می‌توان یک بافت ضخیم را در اطراف شقاق به نام تگ پوستی مشاهده کرد.
ساختار شقاق
یکی دیگر از تفاوت‌های شقاق حاد و مزمن ساختار این بیماری‌ها است. شقاق حاد یک ترک سطحی در لایه داخلی مقعد است؛ اما ترک شقاق مزمن عمیق‌تر و پایدارتر است و می‌تواند با تگ‌های پوستی همراه باشد.
به نقل از سایت cbi.nlm.nih.gov:
Anal fissures are common in those with a history of constipation or hard stools, low fiber diet, trauma, and previous anal surgery. Anal fissures can be acute (lasting less than 6 weeks) or chronic (more than 6 weeks)
شقاق مقعدی در افرادی که سابقه یبوست یا مدفوع سفت، رژیم غذایی کم فیبر، ضربه یا جراحی قبلی مقعد دارند، شایع است. شقاق مقعدی می‌تواند حاد (کمتر از 6 هفته) یا مزمن (بیش از 6 هفته) باشد.
تفاوت روش‌های درمانی شقاق حاد و مزمن
یکی از نکات بسیار مهم در مورد تفاوت شقاق حاد و مزمن این است که این بیماری‌ها روش‌های درمانی جداگانه‌ای دارند. در ادامه به روش‌های درمان هر کدام به شکل جداگانه اشاره می‌کنیم:
درمان شقاق حاد
مهم‌ترین تفاوت شقاق حاد و مزمن در نحوه درمان این بیماری‌ها است. درمان شقاق حاد به طور معمول با روش‌های زیر صورت می‌گیرد:
تغییرات رژیم غذایی
یکی از مهم‌ترین روش‌های درمان شقاق حاد تغییر رژیم غذایی و استفاده از مواد غذایی پر فیبر و نوشیدن آب کافی در طول روز است. این رژیم غذایی می‌تواند از یبوست که نقش مهمی در ابتلا به شقاق دارد جلوگیری کند.
تغییرات در سبک زندگی
تغییرات در سبک زندگی شامل تغییر رفتارهایی است که می‌توانند در بروز شقاق نقش داشته باشند و یا آن را بدتر کنند. به بیماران پیشنهاد می‌شود از زور زدن در هنگام اجابت مزاج خودداری کنند و همچنین مصرف غذاهای تند، مواد حاوی کافئین و الکل را ترک کنند؛ زیرا این مواد می‌توانند باعث تشدید شقاق شوند.
مراقبت‌های خانگی
مراقبت‌های خانگی به رعایت بهداشت ناحیه مقعد یا استفاده از روش‌های همچون حمام سیتز گفته می‌شود. برای انجام حمام سیتز می‌توان چند بار در روز به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در آب گرم نشست. این کار کمک می‌کند اسپاسم عضلات و درد کاهش پیدا کند.
درمان‌های موضعی و دارویی
برای درمان شقاق حاد به طور معمول پزشکان داروهای موضعی را نیز تجویز می‌کنند. از جمله این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نیتروگلیسیرین موضعی
- بلوک‌کننده‌های کلسیم موضعی مانند کرم‌های دیلتیازم یا نیفیدیپین
- بوتاکس ناحیه مقعد
استفاده از داروهای ضددرد و التهاب
در دوران درمان شقاق حاد همچنین توصیه می‌شود برای کنترل درد و التهاب از داروهای ضددرد و ضدالتهاب طبق تجویز پزشک استفاده کرد.
درمان شقاق مزمن
درمان شقاق مزمن کاملاً متفاوت از درمان شقاق حاد است. برای درمان شقاق مزمن از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
- روش اسفنکتروتومی داخلی جانبی: در روش اسفنکترومی که به دو شکل باز و بسته انجام می‌شود یک برش بر روی اسفنکتر به وجود می‌آید تا اسپاسم عضله به این ترتیب کاهش یابد.
- فیشرکتومی: این روش نیز برای کاهش دادن اسپاسم عضله مقعد مؤثر است. در این روش لبه‌های زخم را بریده و جدا می‌کنند و سپس با ماده‌ای مخصوص دهانه زخم را می‌بندند.
- فلپ پیشرفته: برای انجام فلپ بافت سالم را از بخش‌های دیگر بدن برداشته و با استفاده از آن به ترمیم زخم فیشر و بهبود خون‌رسانی به ناحیه استفاده می‌کنند.
- لیزردرمانی شقاق مزمن: یکی از روش‌های مؤثر برای درمان شقاق مزمن لیزردرمانی است. این روش با استفاده از لیزر CO2 انجام می‌شود و می‌تواند این بیماری را در زمانی در حدود ۳۰ دقیقه درمان کند. لیزردرمانی شقاق نیازی به بیهوشی و بستری شبانه ندارد و دوره نقاهت آن بسیار کوتاه است. همین مسئله باعث می‌شود تا افراد بتوانند به راحتی این روش درمانی را جهت بهبود بیماری خود انتخاب کنند.
کلام پایانی
بیماری شقاق به دو شکل شقاق مزمن و شقاق حاد می‌تواند بیمار را درگیر کند. شقاق حاد نوعی از این بیماری است که برای اولین بار در بدن بیمار به وجود می‌آید. شقاق مزمن در واقع همان شقاق حاد است که به علت عدم درمان به حالت مزمن درآمده است. این دو عارضه نشیمنگاهی در علائم و به خصوص در روش درمان با یکدیگر متفاوت هستند و به همین دلیل بسیار مهم است بیماران با مشاهده علائم به پزشک فوق‌متخصص کولورکتال مراجعه کنند تا پس از تشخیص نوع شقاق اقدامات درمانی لازم در مورد آنها صورت گیرد.
منابع:
