بیماری شقاق مقعدی یکی از بیماری‌های شایع نشیمنگاهی است که در نتیجه آن یک شکاف یا پارگی در ناحیه مقعد به وجود می‌آید. این بیماری باعث می‌شود که فرد با علائمی همچون درد در ناحیه مقعد و خونریزی در هنگام اجابت مزاج مواجه شود. درمان شقاق حاد بسیار اهمیت دارد در غیر این صورت این بیماری به شقاق مزمن بدل می‌شود و نیاز به درمان‌های جدی‌تر و مداخله پزشکی پیدا می‌کند. در این مقاله به شکل کامل به بیماری شقاق حاد خواهیم پرداخت.
شقاق حاد چیست؟
شقاق حاد یک شکاف یا ترک در پوست اطراف مقعد است که معمولاً به دلیل عبور مدفوع سفت یا بزرگ از ناحیه مقعد ایجاد می‌شود. این بیماری به شقاقی گفته می‌شود که برای اولین بار در بدن بیمار به وجود می‌آید و بیمار سابقه ابتلا به آن را نداشته است. به طور معمول شقاق حاد در کمتر از ۶ هفته بیمار را درگیر می‌کند و با مراقبت‌های خانگی و استفاده از داروهای آنتی فیشر قابل بهبود است. درمان شقاق حاد بسیار اهمیت دارد؛ زیرا بی‌توجهی به این بیماری باعث می‌شود که شقاق از مرحله حاد به مرحله مزمن وارد شود و فرایند درمان را پیچیده‌تر کند.
انواع شقاق مقعدی
انواع شقاق مقعدی دارای دو نوع حاد و مزمن می باشد که درمان کردن آنها ممکن است با یکدیگر متفاوت باشد. از همین رو بهتر است قبل از شروع درمان، تحت نظر پزشک متخصص نوع شقاق را متوجه شوید و سپس درمان مناسب خود را انتخاب کنید.
علائم شقاق حاد مقعدی چیست؟
افرادی که به بیماری شقاق حاد مبتلا هستند به طور معمول نشانه‌های زیر را دارند:
- درد شدید هنگام دفع مدفوع
- مشاهده خونریزی به رنگ قرمز روشن هنگام اجابت مزاج
- سوزش یا خارش ناحیه مقعد
- مشاهده ترک یا زخم در پوست اطراف مقعد
شناخت علائم شقاق حاد بسیار اهمیت دارد تا بیماران با مشاهده علائم هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنند و با درمان بیماری مانع از بروز بیماری شقاق مزمن شوند.
علل ابتلا به شقاق حاد مقعدی چیست؟
شقاق یا فیشر مقعدی به دلایل مختلفی می‌تواند در بیماران ظاهر شود. از جمله دلایلی که نقش مهمی در ابتلا فرد به شقاق حاد مقعدی دارند موارد زیر هستند:
- یبوست: عبور مدفوع بزرگ یا سفت از مقعد می‌تواند باعث ایجاد ترک در پوست این ناحیه و شقاق شود.
- اسهال مداوم: اسهال شدید و مداوم نیز می‌تواند پوست ناحیه مقعد را تحریک کرده و باعث ابتلا به شقاق گردد.
- رژیم غذایی نامناسب: رژیم غذایی کم فیبر می‌تواند باعث یبوست و سفت شدن مدفوع شود و در نهایت به شقاق بینجامد.
- بیماری‌های التهابی روده: بیماری‌هایی مانند کرون و کولیت اولسراتیو که باعث التهاب مزمن در روده می‌شوند، می‌توانند ریسک ابتلا به شقاق مقعدی را بسیار بالا ببرند.
- آسیب یا تروما: ورود اشیا خارجی به مقعد، زایمان یا فعالیت‌های جنسی می‌توانند به پوست ناحیه مقعد آسیب وارد کنند و باعث شقاق شوند.
- بهداشت ضعیف: عدم رعایت بهداشت ناحیه مقعد می‌تواند منجر به تحریک و آسیب به پوست مقعد شود.
- عفونت‌ها: برخی عفونت‌ها می‌توانند باعث التهاب و آسیب به ناحیه مقعد شوند و در نهایت شقاق را به وجود آورند.
بهترین درمان شقاق حاد مقعدی
بهترین درمان برای شقاق حاد مقعدی می‌تواند با توجه به شدت بیماری و ویژگی‌های خاص هر فرد متفاوت باشد. برای درمان شقاق حاد به طور معمول پزشکان روش‌های مراقبت خانگی و استفاده از برخی داروها را پیشنهاد می‌دهند:
درمان‌های موضعی و دارویی
یکی از درمان‌های پیشنهادی برای مداوای شقاق حاد استفاده از داروهای موضعی است. از جمله این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نیتروگلیسیرین موضعی: پماد نیتروگلیسیرین نقش مؤثری در کاهش فشار عضلات اسفنکتر و افزایش جریان خون به ناحیه شقاق دارد.
- بلوک‌کننده‌های کلسیم موضعی: کرم‌های دیلتیازم یا نیفیدیپین می‌توانند اثراتی مشابه نیتروگلیسیرین داشته باشند و اسپاسم عضلات را کاهش دهند.
- بوتاکس: تزریق بوتاکس به عضله اسفنکتر داخلی می‌تواند به کاهش اسپاسم و فشار کمک کند و باعث بهبود شقاق شود.
تغییرات رژیم غذایی
افراد همچنین می‌توانند با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خود و همچنین مصرف مواد غذایی مفید به درمان شقاق حاد کمک کنند. از جمله این تغییرات در رژیم موارد زیر هستند:
- افزایش مصرف فیبر: مصرف مواد غذایی غنی از فیبر مانند میوه‌ها، سبزی‌ها و غلات کامل نقش مهمی در نرم کردن مدفوع و کاهش فشار روی ناحیه مقعد دارد.
- نوشیدن آب کافی: مصرف حداقل 8 لیوان آب در روز برای جلوگیری از یبوست مهم است.
تغییرات در سبک زندگی
خودداری از زور زدن در هنگام دفع مدفوع از مواردی است که باید به آن توجه داشت. زور زدن می‌تواند فشار روی ناحیه شقاق را افزایش دهد و باعث افزایش شدت بیماری گردد.
پرهیز از مصرف غذاهای تند، کافئین و الکل نیز نقش مهمی در بهبود شقاق دارد. این مواد می‌توانند باعث تحریک دستگاه گوارش شوند.
مراقبت‌های خانگی
برای مراقبت خانگی می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
- حمام نشیمن (سیتز بث): نشستن در آب گرم (حمام سیتز) به مدت 10-15 دقیقه و چند بار در روز می‌تواند به کاهش درد و اسپاسم عضلات کمک کند.
- رعایت بهداشت ناحیه مقعد: شستشوی ناحیه مقعد با آب گرم و خشک کردنش بسیار مهم است. از دستمال‌های نرم و بدون عطر برای این کار باید استفاده کرد.
مصرف ملین‌ها و نرم‌کننده‌های مدفوع
مصرف ملین‌ها و داروهای خوراکی می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از یبوست و درد و التهاب داشته باشد. باید زیر نظر پزشک از ملین‌ها استفاده کرد.
استفاده از داروهای خوراکی
برای کنترل درد بیماری و جلوگیری از التهاب استفاده از داروهای خوراکی در حین درمان این بیماری بسیار اهمیت دارد. مصرف داروهای ضددرد و ضدالتهاب مانند ایبوپروفن و استفاده از پمادهای حاوی لیدوکائین جهت کاهش درد توصیه می‌شود.
روش‌های پیشگیری از شقاق حاد مقعدی چیست؟
از آنجایی که بیماری شقاق حاد می‌تواند مشکلاتی را برای فرد به وجود آورد و از طرفی زندگی روزانه افراد را دچار اختلال کند بسیار مهم است که افراد با روش‌های پیشگیری از این بیماری آشنا باشند. از جمله روش‌های پیشگیری شقاق حاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حفظ عملکرد منظم دستگاه گوارش با افزایش مصرف فیبر و نوشیدن آب کافی
- اجتناب از زور زدن در هنگام دفع مدفوع با تخلیه به موقع مدفوع و نشستن صحیح برای اجابت مزاج
- حفظ بهداشت ناحیه مقعد با شستشوی مناسب و عدم استفاده از صابون‌های معطر
- داشتن فعالیت بدنی منظم با ورزش روزانه
- اجتناب از مصرف مواد تحریک‌کننده مانند غذاهای تند، چرب و نوشیدنی‌های کافئین‌دار و الکلی
- رهیز از نشستن طولانی‌مدت
با رعایت این نکات است که می‌توان از ابتلا به شقاق حاد جلوگیری کرد.
کلام پایانی
شقاق حاد یکی از انواع شقاق مقعدی به شمار می‌رود. این بیماری به مرحله‌ای از شقاق گفته می‌شود که فیشر برای اولین بار در بدن بیمار ظاهر شده و می‌تواند با روش‌های ساده‌ای بهبود یابد. شناخت علائم شقاق حاد و روش‌های درمان این بیماری می‌تواند کمک کند تا افراد با درمان این بیماری، مانع از تبدیل آن به شقاق مزمن شوند. بسیار مهم است افراد با مشاهده علائم شقاق به پزشک مراجعه کنند و با توجه به تشخیص پزشک و توصیه‌های او بیماری شقاق حاد را سریع‌تر کنترل کرده و درمان نمایند.
منابع: