یکی از دغدغه‌های بیمارانی که به شقاق مقعدی مبتلا هستند آشنایی با انواع شقاق مقعدی است. از آنجایی که درمان انواع شقاق مقعدی به روش‌های متفاوت انجام می‌شود بسیار مهم است که افراد بدانند به کدام نوع آن مبتلا هستند تا بتوانند به کمک پزشک به درمان این بیماری کمک کنند. شقاق مقعدی به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می‌شود که هر کدام درمان‌های متفاوتی دارند. در ادامه این مقاله به شکل کامل به انواع شقاق مقعدی و درمان‌های آنها خواهیم پرداخت.
انواع شقاق مقعدی
شقاق یا فیشر مقعدی درجات یا انواع مختلفی دارد که هر کدام از این درجات یا انواع با توجه به شدت علائم و مدت زمانی که فرد به بیماری مبتلا شده نام‌گذاری می‌شوند. شقاق مقعدی به دو دسته زیر تقسیم می‌گردد:
شقاق حاد
شقاق حاد به وضعیتی گفته می‌شود که فرد برای اولین بار به این بیماری دچار شده است. در واقع در شقاق حاد زخم بیماری تازه و کم عمق است و درد و خونریزی‌های خفیفی دارد. در هنگام ابتلا به این نوع از شقاق فرد برای اولین بار با علائم و نشانه‌های شقاق روبرو می‌شود. بر اثر شقاق حاد درد و خونریزی‌های ناگهانی از ناحیه مقعد تجربه می‌شود و عمق و طول زخم در این نوع شقاق کم است. این نوع شقاق به طور معمول با درمان‌های ساده بین 6 تا 8 هفته بهبود می‌یابد.
از جمله دلایلی که می‌توانند باعث ابتلای فرد به شقاق حاد شوند موارد زیر هستند:
- بارداری و زایمان
- بیماری التهابی روده (IBD) همچون بیماری کرون و کولیت اولسراتیو
- یبوست
- اسهال مداوم
- عفونت مقاربتی (STI) همچون تبخال تناسلی یا سیفلیس
شقاق مزمن
یکی دیگر از انواع شقاق مقعدی نوع مزمن آن است. زمانی به شقاق مزمن گفته می‌شود که مدت بسیاری است که از ابتلای فرد به شقاق گذشته اما درمانی برای بهبود آن صورت نگرفته است. در این وضعیت که به طور معمول در صورت عدم درمان شقاق تا ۸ هفته به وجود می‌آید علائم بیماری شدت پیدا می‌کنند و از هم گسیختگی و آسیب بافتی اطراف ناحیه مقعد افزایش می‌یابد. در واقع شقاق مزمن یک شقاق حاد درمان نشده است و به همین دلیل توصیه می‌شود درمان شقاق حاد جدی گرفته شود.
شقاق مزمن به دلیل اینکه اسپاسم عضلات مقعدی باعث جلوگیری از خون‌رسانی به زخم مقعد می‌شود و از بهبود و جوش خوردن لبه‌های زخم‌های ایجاد شده جلوگیری می‌کند، به وجود می‌آید.
فرد مبتلا به شقاق مزمن علائمی همچون درد، خارش و خونریزی مقعدی در هنگام اجابت مزاج دارد و علاوه بر این موارد ممکن است یک زائده گوشتی در ناحیه مقعد فرد دیده شود.
درمان شقاق مزمن با شقاق حاد متفاوت است و به درمان‌های جدی همچون جراحی یا لیزر شقاق نیاز دارد.
روش‌های درمان انواع شقاق مقعدی
افرادی که به بیماری شقاق مبتلا هستند وضعیت ناخوشایندی را تجربه می‌کنند. اغلب بیماران با درد و سوزش در ناحیه مقعد مواجه‌اند و از طرفی خونریزی در هنگام اجابت مزاج در آنها بسیار شایع است. همه این مشکلات می‌تواند زندگی روزانه فرد را با اختلال مواجه سازد و به همین دلیل درمان انواع شقاق مقعدی از اهمیت بالایی برخوردار است. از آنجایی که شدت بیماری فیشر در انواع این بیماری متفاوت است روش‌های درمانی آنها نیز به شکل‌های متفاوتی دنبال می‌شود که به شرح زیر هستند:
درمان شقاق حاد
به طور معمول زمانی که بیمار به شقاق حاد مبتلا باشد پزشک با توجه به شرایط بیمار از درمان‌های خانگی و دارویی برای بهبود این بیماری استفاده می‌کند. از جمله روش‌های درمان شقاق حاد موارد زیر هستند:
درمان‌های خانگی شقاق حاد
برای درمان شقاق حاد با استفاده از درمان‌های خانگی روش‌های زیر توصیه می‌شود:
وان آب گرم یا حمام سیتز
حمام سیتز در واقع همان نشستن در وان آب گرم است. برای استفاده از این روش توصیه می‌شود که روزانه چند بار ۱۰ تا ۱۵ دقیقه افراد در آب گرم بنشینند. این کار نقش مهمی در بهبود جریان خون در ناحیه مقعد، اجابت مزاج و تمیز شدن ناحیه دارد.
استفاده از کمپرس یخ
قرار دادن کیسه یخ بر روی ناحیه مقعد می‌تواند به کاهش تورم یا درد شقاق کمک کند.
اصلاح رژیم غذایی با مصرف فیبر بیشتر
افزایش دادن فیبر در رژیم غذایی نقش مهمی در دفع بهتر مدفوع و کاهش فشار بر روی ناحیه مقعد دارد. به بیماران توصیه می‌شود مصرف میوه‌ها، سبزی‌ها، غلات کامل و حبوبات را در رژیم خود افزایش دهند.
مصرف آب کافی
مصرف آب کافی کمک می‌کند فرد به یبوست مبتلا نشود و به این ترتیب به ناحیه مقعد فرد فشاری وارد نگردد.
درمان‌های طبیعی موضعی
می‌توان با استفاده از روغن‌های گیاهی مانند نارگیل یا روغن زیتون به کاهش درد و التهاب در ناحیه کمک کرد. این روغن‌ها را می‌توان به شکل موضعی بر روی ناحیه مقعد مالش داد. استفاده از ژل گیاه آلوئه‌ورا بر روی ناحیه مقعد نیز می‌تواند به بهبود زخم شقاق حاد کمک کند.
درمان دارویی شقاق حاد
در کنار روش‌های خانگی استفاده از داروها به عنوان مکمل روش‌های نام برده توسط پزشک پیشنهاد می‌شود. بهترین داروها برای شقاق که معمولاً پزشکان تجویز می‌کنند، در زیر برای شما لیست شده:
- نیتروگلیسیرین موضعی: این دارو نقش مهمی در افزایش جریان خون در ناحیه مقعد و شل کردن عضلات اسفنکتر مقعدی دارد تا به کاهش درد کمک کند.
- مسدودکننده‌های کانال کلسیم: داروهای خوراکی یا پمادهای موضعی مانند نیفدیپین یا دیلتیازم در این گروه جای دارند. این داروها نقش مهمی در شل شدن عضلات اطراف مقعد و بهبود جریان خون در این ناحیه دارند.
- مسکن‌های موضعی: مسکن‌های موضعی به کرم‌ها و پمادهای بدون نسخه یا تجویزی گفته می‌شود که حاوی لیدوکائین یا سایر داروهای بی‌حس‌کننده موضعی هستند. این داروها نقش مهمی در کاهش درد شقاق دارند.
درمان شقاق مزمن
شقاق مزمن در صورتی ایجاد می‌شود که شقاق حاد درمان نشود و این بیماری شدت بیشتری پیدا کند. برای درمان شقاق مزمن درمان‌های جدی‌تری همچون جراحی یا لیزردرمانی شقاق نیاز است.
جراحی شقاق مقعدی
جراحی شقاق مقعدی به طور معمول به شکل‌های زیر انجام می‌شود:
- اسفنکتروتومی
عمل جراحی شقاق را اسفنکتروتومی نیز می‌نامند. در این روش درمانی عضله اسفنکتر یا عضله دایره‌ای مقعد که نقش آن کنترل دفع و باز و بسته کردن دریچه مقعد است برش یا کشش داده می‌شود. این روش درمانی نقش مهمی در کاهش اسپاسم عضله دارد. این عمل جراحی به دو روش اسفنکتروتومی بسته و باز صورت می‌گیرد. برای انجام این روش‌ها به بیهوشی عمومی یا بی‌حسی موضعی نیاز است. دوره نقاهت این روش‌ها حدود ۶ هفته به طول می‌انجامد تا عروق ناحیه به شکل کامل بهبود پیدا کنند. اکثر افراد پس از یک یا دو هفته پس از جراحی قادر به ادامه فعالیت‌های عادی خود هستند.
- فیشرکتومی
یکی دیگر از روش‌های جراحی شقاق فیشرکتومی نام دارد که در طی آن لبه‌های زخم بریده و جدا می‌شوند و سپس با یک ماده خاص لبه‌های زخم را می‌بندند. در این روش عضلات اسفنکتر بریده نمی‌شوند. این روش نتیجه‌ای مشابه با روش اسفنکتروتومی دارد.
- فلپ پیشرفته
در این روش جراحی بافت سالم را از قسمت‌های دیگر بدن برمی‌دارند و از آن جهت ترمیم زخم شقاق و بهبود خون‌رسانی در محل استفاده می‌کنند. در واقع در این روش بافت آسیب‌دیده شقاق را که التیام پیدا نمی‌کند با بافتی که از عروق سالم تشکیل شده جایگزین می‌کنند. فلپ مناسب افرادی است که اسفنکتر مقعدی پیچیده‌ای دارند.
- لیزردرمانی شقاق
یکی از روش‌های بسیار مؤثر در بهبود بیماری شقاق روش لیزردرمانی شقاق است. در این روش درمانی با استفاده از دستگاه‌های لیزر مجهز بافت ناحیه شقاق درمان می‌شود. روش لیزردرمانی شقاق نیازی به بیهوشی و بستری شبانه در بیمارستان ندارد و بدون درد و خونریزی است. این روش درمانی همچنین دوران نقاهت خاصی ندارد و بیمار می‌تواند پس از انجام آن امور روزانه خود را به راحتی پیگیری کند.
روش‌های پیشگیری از شقاق
از آنجایی که ابتلا به بیماری شقاق و درمان آن روندی وقت‌گیر و ناخوشایند برای بیماران است اهمیت دارد که افراد با روش‌های پیشگیری از شقاق آشنا باشند تا بتوانند عوامل مؤثر در ابتلا به این بیماری را کنترل کنند. از جمله روش‌های پیشگیری از شقاق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افراد باید از زور زدن و نشستن طولانی مدت در توالت خودداری کنند.
- افراد نباید برای مدت طولانی در حالت نشسته و یا ایستاده قرار گیرند.
- خودداری از مصرف مواد مخدر و نوشیدنی‌های الکلی بسیار مهم است.
- درمان اسهال و یبوست باید جدی گرفته شود؛ زیرا این عارضه‌ها زمینه‌ساز ابتلا به شقاق هستند.
- خشک کردن مقعد باید با دستمال‌های نرم و تمیز انجام گیرد و نباید از دستمال‌های زبر برای این کار استفاده کرد.
- بسیار مهم است که از یک رژیم غذایی پر فیبر شامل میوه‌ها و سبزی‌ها به شکل روزانه استفاده شود.
- مصرف ۸ تا ۹ لیوان آب روزانه بسیار اهمیت دارد تا فرد در معرض یبوست قرار نگیرد.
- تحرک و انجام حرکات ورزشی در طول روز نقش مهمی در افزایش گردش خون در ناحیه مقعد دارد و باید حتماً در برنامه روزانه افراد به آن توجه کرد.
کلام پایانی
آشنایی با انواع شقاق مقعدی برای افراد مبتلا به این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است. درمان انواع شقاق مقعدی با یکدیگر متفاوت هستند و به همین دلیل افراد باید انواع این بیماری را بشناسند تا بتوانند روند درمان بیماری خود را به شکل صحیح‌تری طی کنند. بیماری شقاق به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می‌شود که مرحله حاد آن با درمان‌های دارویی یا خانگی قابل بهبود است و در وضعیت مزمن بیمار نیاز به جراحی یا لیزر شقاق دارد. تشخیص نوع شقاق تنها از عهده پزشک متخصص برمی‌آید و افراد حتماً باید برای درمان بیماری خود به فوق‌تخصصان کولورکتال یا پزشکان ناحیه مقعد و روده بزرگ مراجعه کنند.
منابع:
