درمان شقاق یا فیشر برای افراد مبتلا به این بیماری بسیار اهمیت دارد؛ زیرا با درد بسیاری همراه است. شقاق یکی از رایج‌ترین بیماری‌های مقعدی است که بر اثر آن یک شکاف یا پارگی در بخش داخلی راست‌روده ایجاد می‌شود و درد بسیاری را خصوصاً در هنگام دفع مدفوع به همراه دارد.
روش‌های متعددی برای درمان شقاق یا فیشر وجود دارد که با توجه به شدت بیماری توسط پزشک تجویز می‌شوند. یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان شقاق در مراحل ابتدایی استفاده از پماد دیلتیازم برای درمان شقاق مقعدی است. این پماد نقش مؤثری در رفع علائم و حتی درمان قطعی این بیماری دارد. در این مقاله به پماد دیلتیازم برای درمان شقاق مقعدی و نحوه مصرف آن خواهیم پرداخت
معرفی شقاق مقعدی
شقاق مقعدی (Anal Fissure) یکی از بیماری‌های دردناک ناحیه مقعد و نشیمنگاه است. ناحیه مقعد گیرنده‌های عصبی درد زیادی دارد و زمانی که بر اثر شقاق یک شکاف یا زخم در این ناحیه به وجود می‌آید فرد مبتلا را دچار درد و آزار بسیاری می‌کند. شقاق معمولاً در زیر خط دندانه‌ای مقعد به وجود می‌آید و می‌تواند با درد، التهاب، خارش و حتی خونریزی همراه باشد.
علت شقاق به‌صورت کلی یبوست یا اسهال شدید و مزمن است. این بیماری در زنان و مردان به یک اندازه شایع است و در افراد بالغ و بزرگسال بیشتر دیده می‌شود.
شقاق می‌تواند به شکل اولیه (حاد) و یا مزمن در افراد دیده شود. شقاق اولیه زخم یا شکافی ساده است که در بخش پوشش سلولی بافت مقعد ایجاد می‌شود. شقاق مزمن ۶ الی ۸ هفته پس از شقاق حاد به وجود می‌آید و نیاز به روش‌های درمانی متفاوت‌تری دارد.
شقاق مقعدی چه علائمی دارد؟
علائم شقاق مقعدی می‌تواند یک یا چند مورد از علائم زیر باشد:
- سوزش و خارش در مقعد
- وجود توده در کنار پارگی
- پارگی قابل رویت در پوست اطراف مقعد
- درد شدید و تند در هنگام تخلیه روده
- مشاهده خون در کاسه توالت یا روی دستمال توالت پس از تمیز کردن مقعد
انواع روش‌های درمان بیماری شقاق یا فیشر
دردناک بودن این بیماری باعث می‌شود که افراد هر چه سریع‌تر برای درمان آن اقدام کنند. درمان شقاق در دو حالت حاد و مزمن کمی متفاوت است. اگر شقاق به شکل اولیه و حاد باشد با برخی درمان‌های خانگی و با استفاده از پمادها و داروها می‌توان به درمان آن کمک کرد. در مواردی که شقاق مزمن شده شاید نیاز باشد که بیمار از طریق جراحی و یا لیزر شقاق به درمان این بیماری بپردازد.
روش‌های درمان خانگی شقاق
روش‌هایی که در ادامه می‌آیند جزو درمان‌های خانگی هستند و نقش مهمی در بهبود فیشر دارند:
تغذیه مناسب
یکی از دلایلی که باعث بروز شقاق می‌شود ابتلا به یبوست است. یبوست و فشاری که فرد برای عمل دفع بر مقعد خود وارد می‌کند باعث زخم شدن این ناحیه می‌شود. تغذیه نقش مهمی در بروز یبوست دارد. به همین دلیل به افرادی که به شقاق مبتلا هستند توصیه می‌شود تا از یک رژیم حاوی فیبر و میوه و سبزی‌ها استفاده کنند تا مدفوع آنها حالت نرم‌تری داشته باشد و باعث تشدید بیماری نشود.
نشستن در لگن آب گرم
نشستن در لگن آب گرم یا حمام سیتز نیز راه مفید دیگری برای بهبود شقاق است. گرمای آب باعث افزایش خون‌رسانی در ناحیه مقعد و شل کردن عضلات ناحیه می‌شود و می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.
مصرف آب کافی
مصرف آب نیز برای جلوگیری از یبوست بسیار مهم است؛ بنابراین تا می‌توانیدآب کافی بنوشید.
استفاده از داروها و برخی پمادها
علاوه بر روش‌های غیردارویی، استفاده از برخی پمادها و داروها می‌تواند به درمان شقاق در مراحل اولیه کمک کند. این پمادها به شرح زیر هستند:
پماد گلیسیرین تری نیترات
این پماد جریان خون را در کانال مقعد و اسفنکتر افزایش می‌دهد و به بهبودی هرچه سریع‌تر شقاق کمک می‌کند. پماد نیتروگلیسیرین به کسانی که به شقاق شدید مبتلا هستند بیشتر توصیه می‌شود. این پماد می‌تواند ماهیچه‌ها و رگ‌های خونی ناحیه مقعد را شل کند.
مسدود کننده‌های کانال کلسیم
از آنجا که پماد نیتروگلیسیرین ممکن است عوارض جانبی داشته باشد استفاده از داروهای مسدودکننده کانال کلسیم توصیه می‌شود. به این داروها، داروهای کاهش‌دهنده فشارخون نیز می‌گویند و استفاده موضعی از آنها می‌تواند در درمان فیشر مؤثر باشد. یکی از این داروها پماد دیلتیازم است. این پماد یکی از مهم‌ترین انواع داروهای مهارکننده کلسیم است که با جلوگیری از ورود کلسیم به داخل سلول و کاهش دادن گردش خون باعث می‌شود فشار در عضله مقعد از بین برود. مصرف پماد دیلتیازم برای درمان شقاق مقعدی بسیار رایج است و به دو شکل ژل و پماد وجود دارد.
نقش پماد دیلتیازم برای درمان شقاق مقعدی
یکی از بهترین پمادها برای درمان زخم مقعدی شقاق، پماد دیلتیازم است. این پماد توسط پزشک شقاق برای کاهش درد در هنگام اجابت مزاج و دردهای پس از جراحی‌های مقعدی توصیه می‌شود.
پماد دیلتیازم به شکل ژل و پماد تولید می‌شود و باید به شکل موضعی از آن استفاده کرد. این دارو عوارض جانبی خاصی به همراه ندارد و می‌تواند به سرعت درد و ناراحتی بیمار را بهبود بخشد.
پماد دیلتیازم برای درمان شقاق مقعدی چگونه اثر می‌کند؟
پماد دیلتیازم نقش مهمی در رفع التهاب و اسپاسم عضله دارد. این پماد می‌تواند علائم شقاق یا فیشر مقعدی را به‌خوبی برطرف کند اما نمی‌تواند درمان قطعی این بیماری باشد. پماد دیلتیازم در کنار داروهای دیگر می‌تواند به برطرف شدن علائم و رفع بیماری شقاق مقعدی حاد کمک کند؛ هرچند ممکن است بیماری پس از قطع مجدد پماد و داروها دوباره باز گردد و بیمار به شقاق لیزر یا جراحی نیاز داشته باشد.
نحوه مصرف پماد دیلتیازم
این دارو را باید کاملاً مطابق با تجویز پزشک مصرف کنید. مقداری (حدود دو و نیم سانت) از پماد را بر روی انگشت خود قرار دهید و با انگشت بر روی انتهای مقعد خود استعمال کنید. توصیه می‌شود این دارو دو بار در شبانه‌روز یعنی صبح و شب استفاده کنید مگر اینکه پزشک دستور دیگری داده باشد. پس از استفاده از دارو دستان خود را به‌خوبی بشویید و سعی کنید تا مدتی از اجابت مزاج خودداری نمایید تا دارو به طور کامل جذب شود. طول دوره درمان با این دارو حدود هشت هفته است.
عوارض جانبی پماد دیلتیازم
این دارو عوارض بسیار کمی دارد؛ اما برخی افراد گزارش کرده‌اند که با سردرد، سرگیجه یا احساس سبکی سر پس از مصرف آن مواجه شده‌اند. عوارض دیگری همچون خارش مقعد، سوزش، و خونریزی از مقعد نیز ممکن است پس از مصرف این دارو رخ دهد .
تداخل دارویی دیلتیازم با دیگر داروها
مصرف پماد دیلتیازم برای درمان شقاق ممکن است با برخی داروهای دیگر تداخل ایجاد کند. بنابراین پیش از مصرف این دارو درصورتی‌که از دارویی خاص استفاده می‌کنید و یا مبتلا به بیماری خاصی هستید حتماً پزشک خود را در جریان بگذارید. بخشی از داروهایی که می‌توانند با دیلتیازم تداخل داشته باشند به شرح زیرند:
- داروی قلب
- برخی داروهای ضدافسردگی
- داروهای ادرارآور
- داروهای بی‌حسی
- داروهای فشارخون
- برخی داروهای درمان‌کننده صرع
- داروهای کورتیکواستروئید
- کینیدین
- میدازولام
- روپرانولول
- کاربامازپین
- مهارکننده‌ها یا القاکننده‌های متابولیسم کبدی مانند کلونیدین، ریفامپین، بوسپیرون
- تریازولام
- استاتین‌ها مانند دیگوکسین، سیکلوسپورین، لواستاتین، سیمواستاتین، سایمتیدین
- بتابلاکرها مثل آتنولول
موارد احتیاط و منع مصرف پماد دیلتیازم
اگر شرایط زیر را دارید بهتر است پیش از مصرف داروی دیلتیازم با پزشک خود مشورت کنید:
- اگر در دوران بارداری و شیردهی به سر می‌برید و یا قصد باردار شدن دارید.
- در صورتی که به مواد تشکیل‌دهنده این دارو و یا داروهای دیگر حساسیت دارید.
- اگر به مشکلاتی نظیر فشارخون پایین، احتقان ریوی، سندروم سینوس بیمار، سکته قلبی حاد و بلاک دهلیزی بطنی درجه 2 یا 3 دچار بوده‌اید باید از مصرف این دارو خودداری نمایید.
سخن پایانی
فیشر یکی از رایج‌ترین بیماری‌های ناحیه مقعد است که می‌تواند با درد بسیاری همراه باشد. بر اثر این بیماری یک شکاف یا زخم بر روی مقعد ایجاد می‌شود که می‌تواند در هنگام دفع درد بسیاری را ایجاد کند. شقاق یا فیشر مقعدی به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می‌شود. نوع حاد به طور معمول با استفاده از روش‌های خانگی و استفاده از پمادهایی همچون نیتروگلیسیرین و دیلتیازم قابل درمان است؛ اما شقاق مزمن که بر اثر درمان نشدن شقاق حاد به وجود می‌آید به روش‌های دیگری همچون جراحی و یا لیزر فیشر نیاز دارد.
بیشتر افراد برای برطرف کردن این بیماری به دنبال راه‌حلی ساده‌تر هستند و برای این افراد استفاده از پمادها همچون پماد دیلتیازم می‌تواند گزینه مناسبی باشد. این پماد از جمله بهترین انواع مهارکننده‌های کلسیم است و می‌تواند نقش مهمی در بهبود علائم شقاق همچون خارش، التهاب، و درد ایفا کند. این پماد در کنار داروهای دیگر می‌تواند باعث بهبودی شقاق مقعدی حاد گردد؛ هرچند ممکن است پس از مدتی با رعایت نکردن مواردی همچون رژیم غذایی صحیح و فشار آوردن به ناحیه مقعد شقاق دوباره بروز پیدا کند. بسیار مهم است استفاده از پماد دیلتیازم یا دیلتیژل در کنار یک رژیم غذایی سالم، تحرک کافی و درمان بیماری‌هایی همچون یبوست و اسهال مزمن صورت گیرد تا بهترین نتیجه را برای بیمار رقم بزند.
منبع:
