یکی از مشکلات ناخوشایند که در ناحیه مقعد رخ می‌دهد ترشحات مقعدی است. این عارضه مشکلی تقریباً شایع است و اگر ترشحات با بوی بدی همراه باشد می‌تواند باعث خجالت و احساس شرمندگی در فرد شود. دلایل متعددی در ایجاد ترشحات مقعد دخیل هستند. سندروم روده تحریک‌پذیر، بیماری‌های مقاربتی و دلایل ساده‌تری همچون مسمومیت غذایی یا آنفولانزای معده می‌توانند باعث بروز این مشکل باشند. در این مقاله علت ترشحات مقعدی را بررسی خواهیم کرد و روش‌های درمان آن را به شما ارائه خواهیم داد.
ترشحات مقعدی چیست؟
ترشحات مقعدی به خروج هر ماده‌ای از مقعد به جز مدفوع و خون گفته می‌شود. ترشحات مقعدی یا رکتال شکل‌های متفاوتی دارد و می‌تواند به شکل مخاط پر از چرک یا همراه با خون باشد. علائم این عفونت یا در هنگام اجابت مزاج یا گاهی بر روی لباس زیر فرد دیده می‌شود. گاهی نیز باعث می‌شود فرد احساس دفع داشته باشد؛ اما در هنگام انجام این کار کمی ترشح و میزان کمی مدفوع از مقعد او خارج شود.
ترشحات مقعدی معمولاً به رنگ زردرنگ یا شیری‌رنگ هستند و ممکن است با بوی بدی همراه شوند. این ترشحات با علائم جدی‌تری همچون خونریزی مقعدی، تب بالا، درد شدید، تخلیه چرک از رکتوم و... نیز همراه می‌شوند که در این مواقع باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرد.
انواع ترشحات مقعدی
رایج‌ترین انواع ترشحات مقعدی به شکل‌های زیر است:
- ترشحات مخاطی: در این حالت یک مایع ژله‌ای که به شکل طبیعی در روده انسان وجود دارد از بدن خارج می‌شود. این مخاط سفید یا زرد وقتی از بدن خارج می‌شود می‌تواند نشانه عفونت باشد.
- ترشحات خونی: اگر رنگ ترشحات مقعد صورتی یا قرمزرنگ است به آن ترشحات خونی گفته می‌شود.
- ترشحات با مدفوع: این ترشحات با نشت مدفوع رخ می‌دهند.
علت ترشحات مقعدی چیست؟
علل مختلفی می‌توانند باعث عارضه ترشحات مقعدی یا رکتال باشند. ترشحات رکتال به طور معمول نشانه یک عفونت یا وضعیتی است که نیاز به مراقبت دارد. در ادامه به علت‌های ترشحات مقعدی می‌پردازیم:
افتادگی راست‌روده
افتادگی راست‌روده یا «پرولاپس رکتوم» وضعیتی نادر است که بر اثر آن رکتوم از ناحیه مقعد پایین می‌افتد. این بیماری بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال دیده می‌شود هر چند ممکن است افرادی که سابقه بیماری‌هایی همچون فیبروز کیستیک، یبوست مزمن، اسهال مزمن، و فتق روده را داشته‌اند بیشتر در معرض آن باشند.
دو نوع افتادگی راست روده وجود دارد:
- پرولاپس کامل رکتوم: در این حالت تمام دیواره رکتوم از مقعد خارج می‌شود.
- پرولاپس جزئی رکتوم: در این وضعیت بخشی از پوشش رکتوم از مقعد بیرون می‌آید.
علائم این بیماری به شرح زیر هستند:
- بی‌اختیاری مدفوع
- بیرون‌زدن توده‌ای به رنگ قرمز از مقعد
- احساس خالی نبودن مقعد پس از اجابت مزاج
- ابتلا به یبوست یا اسهال
- مشاهده ترشحات مقعدی خونی یا مخاط مانند
در بیشتر موارد برای درمان افتادگی رکتوم به جراحی نیاز است.
بیماری التهابی روده یا IBD
این بیماری یک عارضه مزمن محسوب می‌شود که دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بیماری‌های نظیر «کولیت اولسراتیو» و «کرون» از نمونه بیماری‌های التهابی روده هستند. علائم این بیماری می‌تواند به اشکال زیر ظاهر شود:
- اسهال
- یبوست
- تب
- ترشحات خونی یا موکوس مانند در مدفوع
- حرکات دردناک روده
- حالت تهوع و استفراغ
- کم‌آبی بدن
- اضطراب
هیچ درمانی برای بیماری التهابی روده وجود ندارد؛ اما برخی روش‌های درمانی در کاهش علائم مؤثر هستند.
هموروئید
یکی از شایع‌ترین عارضه‌های نشیمنگاهی بیماری هموروئید است. بر اثر این بیماری عروق مقعد و انتهای راست‌روده دچار تورم و التهاب می‌شوند. این عارضه در دو شکل بواسیر داخلی و خارجی وجود دارد. زمانی که توده هموروئید در داخل راست‌روده ایجاد شود به آن بواسیر داخلی گفته می‌شود و اگر در اطراف ناحیه مقعد به وجود آید به آن بواسیر یا هموروئید خارجی می‌گویند. بواسیر می‌تواند دلیل ترشحات مقعدی خونی یا عفونی باشد. علائم این بیماری به شرح زیر هستند:
- خارش مقعد
- درد و سوزش مقعد
- ورم مقعد یا احساس توده‌های سفت در اطراف مقعد
- مشاهده خون قرمز روشن در هنگام عمل دفع
درمان بواسیر با توجه به وضعیت و شدت بیماری متفاوت است. زمانی که بیماری به مرحله حاد نرسیده با روش‌های خانگی همچون حمام آب گرم، استفاده از نرم‌کننده‌های مدفوع، کرم‌های هموروئید یا مسکن‌های بدون نسخه می‌توان به درمان آن کمک کرد؛ اما در موارد شدیدتر بیمار به جراحی یا لیزر بواسیر نیاز دارد.
آبسه و فیستول مقعدی
آبسه و فیستول مقعدی می‌توانند علت ترشحات مقعدی باشند. آبسه همان‌طور که از نامش پیداست به یک غده چرکی اشاره دارد که می‌تواند در اطراف ناحیه مقعد ایجاد شود و باعث ترشحات مقعدی عفونی و حس درد در ناحیه گردد. فیستول مقعدی نیز یکی از علت‌های ترشحات مقعدی است که نوعی بیماری عفونی است و در ناحیه مقعد ایجاد می‌شود. به دلیل عفونی بودن این بیماری بروز ترشحات مقعدی در اثر ابتلا به فیستول بسیار رایج است. زمانی که آبسه‌های مکرر درمان نشوند فیستول رخ می‌دهد. فیستول یک تونل کوچک است که باعث اتصال آبسه به پوست اطراف مقعد می‌شود.
علائم این بیماری‌ها به شرح زیر هستند:
- عفونت مقعد و خروج ترشحات از آن
- درد هنگام اجابت مزاج
- خارش و احساس ناراحتی در اطراف مقعد
برای درمان آبسه مقعدی و فیستول به طور معمول جراحی پیشنهاد می‌شود.
سندروم روده تحریک‌پذیر
سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) به مجموعه‌ای از علائم شکمی گفته می‌شود که با یکدیگر رخ می‌دهند. این بیماری علت ترشحات مقعدی است و باعث خروج ترشح مقعدی سفیدرنگ و مخاط مانند از مقعد می‌شود.
علائم این بیماری می‌توانند موارد زیر باشند:
- یبوست
- اسهال
- نفخ
- درد در ناحیه شکم
علائم این بیماری در افراد مختلف، متفاوت است. علت شناخته شده‌ای برای این بیماری تشخیص داده نشده است؛ اما برخی درمان‌ها نقش مهمی در کاهش علائم این بیماری دارند.
سرطان مقعد
سرطان مقعد یکی از بیماری‌های نادر در ناحیه نشیمنگاهی است که می‌تواند علت ترشحات مقعدی باشد. علائم این بیماری می‌تواند به شکل زیر باشد:
- کاهش وزن
- بی‌اختیاری مدفوع
- درد لگن
- افتادگی رکتوم
- تحریک مقعد
- احساس یک توده در مقعد یا رکتوم
- خونریزی مقعدی
ازآنجاکه علائم این بیماری به بیماری‌های دیگر ناحیه نشیمنگاهی شبیه است تشخیص آن تنها از عهده پزشک برمی‌آید؛ بنابراین با مشاهده علائم بهتر است به پزشک مراجعه شود تا وضعیت بررسی شده و درمان لازم پیشنهاد گردد.
بیماری‌های مقاربتی
تعدادی از بیماری‌های مقاربتی (STIs) می‌توانند از جمله علل ترشحات مقعدی باشند. این بیماری‌ها به شرح زیر هستند:
- زگیل تناسلی
- سوزاک
- سفلیس
- کلامیدیا
- ویروس هرپس سیمپلکس
با توجه به اینکه عامل بیماری مقاربتی چیست درمان آن نیز می‌تواند متفاوت باشد.
چه علائم دیگری ممکن است با ترشح مقعدی رخ دهند؟
همان‌طور که گفته شد علت بروز این بیماری بسیار متنوع است و بر اساس عامل آن، علائم دیگری ممکن است با ترشحات مقعدی در بدن بیمار دیده شوند. به طور معمول این علائم گوارشی هستند و به شکل زیر ظاهر می‌شوند:
- نفخ
- درد شکم
- تغییر در عادات مدفوع
- اسهال
- یبوست
- خون در مدفوع
- درد در پشت، لگن، پهلو یا معده
- ازدست‌دادن کنترل مثانه یا روده
- درد و فشار مقعدی
زمان مراجعه به پزشک
هر زمان که علائمی همچون درد، خونریزی و ترشحات مقعدی را مشاهده کردید بهتر است در اولین فرصت به پزشک مراجعه نمایید. این علائم می‌توانند نشان‌دهنده بروز یک اختلال یا بیماری در سیستم گوارشی یا ناحیه مقعد شما باشند. عدم مراجعه سریع به پزشک و تأخیر در درمان می‌تواند باعث پیچیده‌تر شدن فرایند درمان شما شود. از طرفی اگر عامل خطرناکی باعث بروز این علائم شده درمان سریع‌تر می‌تواند نقش مهمی در بهبودی بیماری داشته باشد.
نحوه تشخیص علت ترشحات مقعدی
زمانی که به پزشک مراجعه می‌کنید پزشک با پرسش از علائم شما و سوابق بیماری به تشخیص علت ترشحات مقعدی می‌پردازد. ممکن است پزشک برای اطمینان بیشتر از روش‌های زیر برای تشخیص دقیق‌تر استفاده کند:
- معاینه مقعد
- تست دیجیتال رکتوم
- کشت مدفوع
- تست خون
- کولونوسکوپی
- سی تی اسکن
- انوسکوبی
- پروکتوسکوپی
- سیگموئیدوسکوپی
- آزمایش عفونت‌های جنسی
- درمان ترشحات مقعدی
پس از اینکه پزشک عامل ترشحات مقعدی شما را تشخیص داد می‌تواند برای درمان این بیماری اقدام کند. اگر یک بیماری زمینه‌ای همچون بواسیر، سرطان مقعد، افتادگی رکتوم و... عامل ترشحات مقعدی باشد پزشک ابتدا برای درمان آنها اقدام می‌کند.
برخی از این بیماری‌ها همچون بواسیر یا هموروئید، در مراحل ابتدایی با اقدامات خانگی یا استفاده از داروها قابل‌درمان هستند؛ اما در موارد حاد و یا برای درمان برخی بیماری‌ها همچون فیستول نیاز به جراحی است. درهرصورت درمان ترشحات مقعدی به عامل آن بستگی دارد و می‌تواند با دارو و یا جراحی برطرف شود. ازآنجاکه دلایل ابتلا به این بیماری بسیار متفاوت است ابتدا باید علت ترشحات مقعدی شناخته شود و سپس درمان موردنظر پیشنهاد گردد.
کلام پایانی
ترشحات مقعدی به خروج هر نوع مخاطی از ناحیه مقعد گفته می‌شود که می‌تواند به شکل مخاط خالی یا همراه خون و چرک باشد. علت ترشحات مقعدی متفاوت است و بسیاری مواقع یک بیماری زمینه‌ای همچون فیستول، بواسیر، افتادگی راست‌روده، سرطان مقعد و... می‌تواند عامل آن باشد. درمان به‌موقع این بیماری بسیار مهم است؛ زیرا با تشخیص به‌موقع عامل این بیماری، فرایند درمان می‌تواند ساده‌تر باشد یا در صورت ابتلا به بیماری‌های سخت‌تر همچون سرطان احتمال موفقیت‌آمیز بودن درمان بالاتر رود. لازم است با مشاهده علائم ترشحات مقعدی هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه شود تا با تشخیص عامل آن، روند درمان ترشحات مقعدی آغاز گردد.
منابع :
