ورم مقعد یکی از مشکلاتی است که در ناحیه نشیمنگاه بسیاری از افراد رخ می دهد. توجه به راه های درمان ورم مقعد بسیار اهمیت دارد زیرا در صورت عدم درمان مشکلات بسیاری می تواند در این ناحیه رخ دهد.
دهانه مقعد ناحیه ای است که در انتهای کانال مقعد قرار گرفته و بیماری ورم مقعد در این ناحیه رخ می دهد. عارضه ورم مقعد می تواند با درد شدید و آزار دهنده ای همراه باشد و یا سوزش و خارش در هنگام مدفوع ایجاد کند. برخی علائم دیگر همچون ترشحات چرکی و درد زیاد هنگام نشستن نیز می توانند در برخی از افراد دیده شوند. در مقاله امروز به علل ایجاد ورم مقعد و راه های درمان آن خواهیم پرداخت.
چرا مقعد دچار ورم و التهاب می شود؟
مقعد در انتهای کانال رکتوم قرار گرفته و توسط عضله های اسفنکتر داخلی و خارجی احاطه شده است. در هنگام دفع فشار رکتوم بیش از حد زیاد می شود و با شل شدن اسفنکتر داخلی مقعد، مدفوع می تواند از کانال مقعد و دهانه مقعد عبور کند و از بدن خارج شود. در این ناحیه رگ های خونی، غدد مجاری، بافت ها و پایه های عصبی بسیاری قرار دارند. به همین دلیل زمانیکه این ناحیه دچار ورم و التهاب می شود فرد درد، سوزش، تورم و حتی خونریزی و عفونت را تجربه خواهد کرد.
علل ایجاد ورم مقعد بسیار متفاوت است و می تواند ناشی از بیماری‌های مختلف ناحیه نشیمنگاه باشد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
علل ایجاد ورم مقعد و راه های درمان آن چگونه است؟
ورم مقعد می تواند ناشی از بیماری هایی باشد که در ناحیه مقعد به وجود می آیند. مهم ترین این بیماری های به شرح زیر هستند:
آنوزیت (Anusitis)
زمانیکه پوشش مقعد دچار التهاب شود آنوزیت رخ می دهد. این اختلال بسیار شایع است و گاه با بواسیر اشتباه گرفته می شود. علائم این بیماری ترشحات مرطوب و گاه خونی و درد در ناحیه است و به دلایل مختلفی همچون موارد زیر می تواند رخ دهد:
- اسهال مزمن
- فشار بر ناحیه مقعدی
- رژیم غذایی اسیدی حاوی قهوه و مرکبات
درمان بیماری آنوزیت
درمان ورم مقعد ناشی از اختلال آنوزیت باید با توجه به علت اصلی آن انجام شود. اگر این بیماری بر اثر بیماری التهابی روده و عفونت به وجود آمده است باید با درمان پزشکی برطرف گردد. اما اگر دلایل دیگری عامل این بیماری باشند می توان از روش های زیر برای درمان استفاده کرد:
- استفاده از رژیم غذایی مناسب حاوی فیبر، میوه ها، سبزیجات و غلات سبوس دار
- حذف غذاهای تحریک کننده دستگاه گوارش
- استفاده از کرم های بی حس کننده با تجویز پزشک
- استفاده از ملین ها
- سرد کردن ناحیه با یخ پیچیده در حوله
- استفاده از کرم هیدروکورتیزون برای کاهش تورم و التهاب مقعد
- حمام گرم سیتز به مدت 20 دقیقه 2 تا 3 بار در روز
شقاق مقعد
یکی از علل ایجاد ورم مقعد بیماری شقاق مقعدی یا فیشر آنورکتال است. بر اثر این بیماری پوست ناحیه مقعد دچار پارگی و زخم می شود. بسیاری مواقع شقاق را با بیماری بواسیر اشتباه می گیرند زیرا علائم آن ها مشابهت هایی با یکدیگر دارند. علائم شقاق می تواند به شکل درد، التهاب، و خونریزی خود را نشان دهد. فیشر به دلایل مختلفی همچون موارد زیر می تواند رخ دهد:
- اسهال مزمن
- سفتی عضله اسفنکتر مقعد
- یبوست
- حرکات دشوار و توأم با درد روده
- سندروم روده تحریک پذیر
- عفونت یا تومورهای مقعد
درمان شقاق
درمان ورم مقعد ناشی از فیشر با توجه به نوع آن می تواند به شکل های مختلفی انجام شود. شقاق به دو شکل حاد و مزمن به وجود می آید. شقاق اولیه یا حاد زخم یا شکافی ساده است که در بخش پوشش سلولی بافت مقعد به وجود می آید. درمان شقاق حاد در 95 درصد مواقع با مصرف پماد شقاق و یک رژیم پر فیبر و سالم درمان می شود. اگر شقاق درمان نشود بیماری وارد مرحله مزمن می گردد. در واقع شقاق مزمن 6 تا 8 هفته پس از شقاق حاد ایجاد می شود و درمان آن با جراحی و یا لیزر شقاق امکان پذیر است. به همین دلیل تشخیص و رسیدگی به موقع به این بیماری بسیار اهمیت دارد تا بیماری وارد مرحله مزمن و مشکلات ناشی از آن نشود.
بواسیر خارجی
بواسیر یا هموروئید یکی از علل ایجاد ورم مقعد است. این بیماری به دلیل تورم رگ های خونی روده در ناحیه مجرای خروجی به وجود می آید و در زمان طولانی باعث ایجاد ضایعه در بخش خارجی مقعد می شود. دلایل متعددی می توانند باعث بروز بواسیر شوند که از آن جمله می توان به مواردی همچون علل زیر اشاره کرد:
- فشار زیاد به مقعد در هنگام دفع
- نشستن های طولانی مدت برای مدفوع کردن
- اسهال شدید
- یبوست
- استفاده از رژیم های نامناسب فاقد فیبر
- اضافه وزن و چاقی
- آمیزش مقعدی
بواسیر به دو شکل داخلی و خارجی ایجاد می شود. نوع خارجی آن نقش مهمی در ایجاد ورم مقعدی دارد. در بواسیر خارجی رگ های زیر پوست کنار مقعد، متورم می شوند و این مسئله خونریزی و خارش را در بر دارد. در بسیاری مواقع بواسیر برای فرد مشکل جدی ایجاد نمی کند اما اگر به آن بی توجه باشید می تواند به شکل یک توده ظاهر شود و در این زمان نیاز به درمان های خاص دارد.
درمان بواسیر خارجی
درمان بواسیر می تواند به شکل درمان خانگی، دارویی، جراحی و لیزر باشد. در روش خانگی از پماد، یخ یا کمپرس آب سرد، حمام آب گرم و داروهای مرتبط با درمان بواسیر استفاده می شود. همچنین توجه به نکته های زیر برای درمان بسیار مهم است:
- داشتن یک رژیم غذایی پر فیبر
- استفاده از ملین ها
- نوشیدن آب کافی
- عدم فشار آوردن در هنگام اجابت مزاج
- ورزش و افزایش سطح فعالیت
در صورتیکه روش های خانگی و دارویی این بیماری را کنترل نکند، درمان جراحی یا لیزر برای برداشتن بواسیر پیشنهاد می شود. جراحی روشی تهاجمی است و در طی آن باید بیمار بیهوش باشد. لیزر هموروئید روش دیگری است که طرفداران بسیاری دارد زیرا مشکلات و دردسرهای روش جراحی را ندارد و فرد می تواند پس از لیزر به زندگی عادی خود بپردازد.
آبسه مقعد
یکی دیگر از علل ایجاد ورم مقعد آبسه مقعدی است. این بیماری بیشتر در افراد 20 تا 40 سال و مردان رخ می دهد. بر اثر این بیماری یکی از غدد موجود در مقعد مسدود می شود و در نتیجه عفونت ایجاد می گردد. این عفونت می تواند به دلایل مختلفی همچون تهاجم باکتری ها، و ورود مدفوع و یا مواد خارجی از طریق ترک های کوچک به درون توده رخ دهد. آبسه می تواند باعث ایجاد درد، تورم مقعد، تب و ایجاد توده در دور تا دور مقعد شود. احتمال بروز آبسه در مواقعی همچون ابتلا به هموروئید، شقاق و کولیت بیشتر است.
درمان آبسه مقعدی
موثرترین راهی که برای درمان آبسه مقعدی وجود دارد تخلیه آن به وسیله جراحی است. برای برخی از افراد همچون افراد مبتلا به دیابت یا افراد دچار سیستم ایمنی سرکوب شده استفاده از آنتی بیوتیک ها توصیه می شود. برای دیگر افراد، جراحی و یا استفاده از لیزر پرتوان دی اکسید کربن می تواند روش مناسبی برای تخلیه آبسه باشد.
فیستول
فیستول مقعدی به تونلی گفته می شود که زیر پوست ایجاد شده و ابتدای آن به روده و انتهای آن به سطح پوست می رسد. در واقع فیستول به شکل یک زخم عمیق در اطراف مقعد خود را نشان می دهد که می تواند باعث ورم مقعدی گردد. علت ایجاد فیستول بیشتر به دلیل آبسه درمان نشده است. زمانیکه عفونت در زیر پوست پیشروی کند راه خود را از طریق فیستول به سطح روی پوست باز می کند و اینگونه بیماری ایجاد می شود.
علائم این بیماری به شرح زیر هستند:
- درد
- سوزش و خارش
- مشاهده آبسه های متعدد
- ترشحات خونی و چرکی
- مشاهده زخم عمیق و یا عفونت بر روی پوست اطراف مقعد
درمان فیستول
روش موثر برای درمان ورم مقعد ناشی از فیستول جراحی است. در روش جراحی فیستول های مقعدی توسط جراحی باز شده و به هم بخیه زده می‌شوند. برای درمان فیستول می توان از لیزر پرتوان نیز استفاده کرد که روشی راحت تر و کم عارضه تر برای افراد است.
بیماری پری انال کرون
این بیماری نیز می‌تواند باعث التهاب مقعدی شود و ارثی می باشد. به صورت کلی بیماری کرون، التهاب مزمن دستگاه گوارش را در بر دارد و بیشترین تاثیر را بر روی روده کوچک می گذارد. تحقیقات نشان داده اند که 43 درصد افراد مبتلا به بیماری کرون علائم بیماری پری آنال کرون را نیز دارند که شامل شقاق مقعد و فیستول مقعدی است.
درمان بیماری پری آنال کرون
برای درمان این بیماری از روش های متعددی استفاده می شود. در روش های غیرتهاجمی استفاده از یخ به شکل دوره‌ای، نشستن در حمام آب گرم و استفاده از داروهای ضد درد و ضدالتهاب با تجویز پزشک موثر است. ممکن است پزشک تشخیص دهد از آنتی بیوتیک ها، داروهای بیولوژیک و سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن نیز استفاده نماید. در مواردی بیمار نیاز به عمل جراحی دارد.
سرطان مقعد
گاهی ورم مقعد در نتیجه سرطان مقعد رخ می دهد. هرچند این بیماری بسیار نادر است. علائم سرطان مقعد به شرح زیر می باشد:
- درد در ناحیه مقعد
- خونریزی مقعد
- خارش مقعد
- احساس پر بودن ناحیه رکتوم
- ترشحات غیر طبیعی از مقعد
- تغییرات حرکات روده
درمان سرطان مقعد
درمان این بیماری به عوامل متعددی بستگی دارد. فاکتورهای از جمله نوع تومور، گسترش سرطان در بدن، سن و سلامت کلی بدن نیز در نحوه درمان اثرگذارند. به صورت کلی درمان این بیماری با شیمی درمانی، پرتو درمانی و جراحی انجام می شود.
رابطه جنسی مقعدی
بسیاری مواقع اصطکاک به وجود آمده در هنگام رابطه جنسی از ناحیه مقعد می تواند عامل ایجاد ورم مقعدی باشد. این ناحیه بسیار حساس است و هرگونه فشاری می تواند باعث پاره شدن عروق خونی آن گردد.
درمان ورم ناشی از رابطه جنسی مقعدی
بهتر است از رابطه جنسی مقعدی خودداری شود. پزشک برای درمان عفونت و ورم در این ناحیه ممکن است از داروها و روش های درمان خانگی کمک بگیرد.
تنوع راه های درمان ورم مقعد
همانطور که اشاره شد راه های درمان ورم مقعد می تواند با توجه به عامل آن متفاوت باشد. بنابراین شما با مشاهده هرگونه علائم مشکوک و نامتداول بهتر است به پزشک مراجعه نمایید تا علت این مسئله مشخص شود و سپس برای درمان ورم مقعد اقدام گردد. همانطور که گفته شد درمان ورم مقعد می تواند به شکل درمان های خانگی، استفاده از داروها و یا جراحی و لیزر انجام شود.
سخن پایانی
مقعد، این ناحیه بسیار حساس از دستگاه گوارش در انتهای آن قرار گرفته است. این بخش به دلیل اینکه با عمل دفع در ارتباط است و از طرفی بیشترین فشار به شکل روزانه به آن وارد می شود در معرض بیماری های بسیاری است. بواسیر، شقاق، آبسه، فیستول و سرطان از جمله علل اصلی ایجاد ورم مقعد می باشند. این بیماری ها هر کدام علائم خاص و درمان جداگانه‌ای دارند. به همین دلیل بهتر است با دیدن هرگونه تغییر در ناحیه مقعد به پزشک مراجعه شود تا ناحیه مقعد برای تشخیص بیماری مورد بررسی قرار گیرد و درمان های لازم پیشنهاد شود.
منبع:
